Skomplikowana historia naszego kraju sprawiła, że Polacy są jednym z najbardziej rozproszonych narodów europejskich. Ocenia się, że blisko jedna trzecia rodaków żyje poza granicami ojczyzny. Jedną z przyczyn tego wielkiego exodusu Polaków była utrata niepodległości, która położyła się cieniem na dziejach Polski na ponad 100 lat. Sprawą restytucji państwa żyła cała polska emigracja XIX wieku, ta sama emigracja wykazała ofi arność, gdy wielka wojna narodów otworzyła przed Polakami szansę na odzyskanie wolności.
Manifestacją wspólnoty narodowej, jedności z Macierzą, a także troski Polonii i Polaków z zagranicy o los ojczyzny, są Zjazdy Polonii. Światowe spotkania Polonii i Polaków z zagranicy mają swoje solidne korzenie w II Rzeczpospolitej. Historia zatoczyła koło, gdyż do pierwszych zjazdów bezpośrednio odwołują się te organizowane już w wolnej Polsce po 1989 r. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” było współorganizatorem wszystkich Zjazdów po 1990 r.
I Światowy Zjazd Polaków z Zagranicy odbył się 14-18 lipca 1929 r. w Warszawie. Uczestniczyło w nim 98 delegatów z 18 krajów (m.in. 25 z Niemiec, 22 z USA) oraz 5 z Wolnego Miasta Gdańska; nie dopuszczono delegatów z ZSRR; delegaci z Litwy nie dostali wiz wyjazdowych; nie wykorzystano puli 38 mandatów dla Polonii w USA, gdyż część organizacji odmówiła udziału w spotkaniu. Podczas Zjazdu powołano reprezentację emigracji – Radę Organizacyjną Polaków za Granicą, której prezesowali kolejno: Marszałek Senatu II kadencji Julian Szymański i od 1931 r. Marszałek Senatu III kadencji Władysław Raczkiewicz.
II Światowy Zjazd Polaków z Zagranicy rozpoczął się 5 sierpnia 1934 r. w Warszawie, a uroczyste zamknięcie nastąpiło 12 sierpnia 1934 r. w Gdyni. Uczestniczyło w nim 171 osób: 128 delegatów z 20 krajów, 25 przedstawicieli instytucji krajowych i 18 członków Rady Organizacyjnej Polaków z Zagranicy; łącznie przyjechało do Polski 11 tys. osób. Zjazdowi towarzyszyły: I Zlot Młodzieży Polskiej z Zagranicy – 3 tys. osób (II Zlot odbył się w sierpniu 1935 r., połączony ze Zlotem Harcerstwa w Spale) oraz I Igrzyska Sportowe Polaków z Zagranicy (381 zawodników). Podczas uroczystości na Wawelu powołano Światowy Związek Polaków z Zagranicy (Światpol), którego prezesem został Marszałek Senatu III kadencji Władysław Raczkiewicz. III Zjazd planowany na rok 1939 nie doszedł do skutku z powodu wybuchu II wojny światowej.
Ideę stworzenia Światowego Kongresu Polaków wysunął w 1953 r. na zebraniu Rady KPK w Toronto dr Tadeusz Brzeziński, były konsul RP w Montrealu. Ówczesny prezes KPK Adam Jaworski rozpoczął w tej sprawie rozmowy z prezesem KPA Karolem Rozmarkiem i z Jarosławem Żabą, szefem Federacji Światowej Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii oraz z innymi skupiskami Polaków. Efektem tych działań była Konferencja „Polonia 75” zorganizowana 7-9 listopada 1975 r. w Waszyngtonie, w której wzięło udział 56 delegatów z 11 krajów (Argentyna, Australia, Austria, Belgia, Francja, Kanada, Niemcy Zachodnie, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Wielka Brytania i Włochy); postanowiono o konieczności istnienia stałego światowego porozumienia, zobowiązując KPK do zorganizowania w roku 1978 Światowego Zjazdu Polonii.
I Zjazd Polonii Wolnego Świata pod nazwą „Polonia 78 – Polonia Jutra” odbył się w Toronto 25-28 maja 1978 r. i zgromadził 175 delegatów, reprezentujących 18 krajów. „Polonia 78” przyjęła w uchwałach: zwoływanie regularnych zjazdów Polonii Wolnego Świata oraz powołanie Rady Koordynacyjnej Polonii Wolnego Świata. Hasłem naczelnym Rady Koordynacyjnej Polonii Wolnego Świata stała się walka o niepodległość Polski i ścisła współpraca z ośrodkiem emigracji politycznej w Londynie – z Rządem RP na uchodźstwie, który był organizatorem Światowych Zjazdów Emigracji Politycznej w Londynie.
Światowy Zjazd Jedności z Walczącym Krajem pod hasłem „Razem z Narodem” odbył się w dniach 1-2 września 1979 r. w Londynie i zgromadził 352 uczestników z 17 krajów.
II Światowy Zjazd Polonii Wolnego Świata obradował w dniach 8-12 maja 1984 r. w Londynie zorganizowany przez Radę Koordynacyjną Polonii Wolnego Świata.
Po 1989 r. w wolnej Polsce powrócono do tradycji przedwojennej – powołano w wyborach Senat RP, który przyjął rolę opiekuna Polonii i Polaków za granicą oraz powołał Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Jednym z pierwszych zadań Senatu RP i SWP było doprowadzenie do rozmów i spotkań z Rządem Londyńskim, Radą Koordynacyjną Polonii Wolnego Świata oraz Polakami zamieszkałymi za wschodnią granicą Polski. Efekt tych działań to m.in.: Konferencja Kraj – Emigracja w Rzymie zorganizowana w dniach 26-30 października 1990 r. jako spotkanie przedstawicieli Polaków ze Wschodu, z Zachodu i z kraju, połączone z audiencją prywatną u Ojca Świętego Jana Pawła II. W konferencji uczestniczyło 89 przedstawicieli organizacji polskich i polonijnych z 22 krajów świata, 24-osobowa delegacja Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” oraz duszpasterze polonijni wraz z delegatem Prymasa Polski ds. duszpasterstwa emigracji bp. Szczepanem Wesołym.
I Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy odbywał się w dniach 19-23 sierpnia 1992 r. Do Krakowa przybyło ok. 2 tysięcy Polaków z całego świata: 326 reprezentantów środowisk polskich z 44 krajów, w tym 59 osób z państw Europy Wschodniej; licząca 50 osób grupa obserwatorów, pięciusetosobowa grupa członków zespołów folklorystycznych. Akredytowało się 280 dziennikarzy z kraju i ze świata. Kraj reprezentowali przedstawiciele najwyższych władz państwowych oraz Episkopatu Polski. Obecni byli także członkowie Rady Krajowej i eksperci Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Na Zjeździe poruszano problemy współpracy z Polonią, pomocy dla Polaków ze Wschodu, a także zaapelowano o zagwarantowanie praw mniejszościom polskim w krajach postkomunistycznych. W Krakowie nastąpiło symboliczne i rzeczywiste połączenie Polaków ze Wschodu i Polonii z Zachodu.
II Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy obradował w dniach 28 kwietnia – 3 maja 2001 r. pod hasłem: „Polacy i Polonia u progu Nowego Tysiąclecia”. Uczestniczyło w nim 351 osób, w tym 162 delegatów z 51 krajów ze wszystkich kontynentów oraz przedstawiciele nauki, kultury, duszpasterze i dziennikarze polonijni. W programie Zjazdu zaplanowano imprezy w czterech miastach: w Warszawie – otwarcie Zjazdu, w Pułtusku – obrady plenarne, w Krakowie – zamknięcie Zjazdu oraz w Częstochowie – pielgrzymkę na Jasną Górę, wieńczącą pobyt w kraju. Uczestnicy Zjazdu na posiedzeniu plenarnym 1 maja 2001 r. przyjęli 26 uchwał i 59 rezolucji oraz uchwałę w sprawie ogólnoświatowej organizacji polonijnej.
III Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy obradował dniach 22-26 września 2007 r. Uroczysta inauguracja Zjazdu z udziałem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz marszałków Sejmu i Senatu odbyła się w Sali Plenarnej Sejmu RP (zgodnie z tradycją przedwojenną). W Zjeździe uczestniczyło ponad 600 osób, w tym ponad 400 delegatów reprezentujących organizacje i środowiska polonijne z 60 krajów. Delegatom towarzyszyło kilkudziesięciu dziennikarzy polonijnych ze wszystkich stron świata. Organizatorami Zjazdu byli Rada Polonii Świata i Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”.
IV Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy rozpoczął się inauguracyjną mszą świętą, która została odprawiona 24 sierpnia w Bazylice Archikatedralnej pod wezwaniem Męczeństwa Świętego Jana Chrzciciela na warszawskiej Starówce. Następnie na Zamku Królewskim prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski przywitał uczestników Zjazdu. Do uczestników Zjazdu przemówił również Marszałek Senatu RP, Minister Spraw Zagranicznych, Ksiądz Prymas oraz Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Tradycyjnie otwarcie obrad Zjazdu nastąpiło w Sali Plenarnej Sejmu RP, co stanowi symbol łączności Polonii i Polaków z zagranicy z krajem ojczystym. Uroczystego otwarcia obrad dokonał Marszałek Sejmu RP. Po inauguracji zostały wygłoszone referaty. Dwa kolejne dni uczestnicy Zjazdu spędzili w Pułtusku, poświęcając czas na prace w komisjach tematycznych. Obrady zakończono mszą świętą w Bazylice Pułtuskiej, wysłuchaniem przez delegatów sprawozdań z prac komisji oraz podjęciem uchwał.
V Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy, którego organizatorem była Rada Polonii Świata, odbył się w Warszawie 20-23 września 2018 r., czyli w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” było współorganizatorem Zjazdu już po raz piąty. Ofi cjalne obchody rozpoczęła msza święta w katedrze św. Jana, następnie odbyło się złożenie wieńców przy Grobie Nieznanego Żołnierza i sesja inauguracyjna w Sejmie. Organizatorzy Zjazdu w poczuciu odpowiedzialności za jego merytoryczny kształt postanowili, że jeden dzień będzie przeznaczony na obrady odbywające się w siedmiu forach tematycznych:
W Zjeździe wzięło udział 634 uczestników z 45 krajów. Uczestnicy reprezentowali blisko 300 organizacji i instytucji polonijnych.
PATRONAT MEDIALNY
OPRACOWANIE INFORMATYCZNE I GRAFICZNE PORTALU - © POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
ZDJĘCIA - © AGATA PAWŁOWSKA - POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Kopiowanie całości lub części zabronione. Materiał chroniony prawem autorskim.
41745
