Anita Staszkiewicz
Podlaski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Białymstoku
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Bielsku-Białej
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Chełmie
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Częstochowie
Lubuski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Gorzowie Wielkopolskim
Górnośląski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Katowicach
Świętokrzyski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Kielcach
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Krakowie
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Lublinie
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Łomży
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Łodzi
Warmińsko-Mazurski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Olsztynie
Opolski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”
Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Poznaniu
Północnomazowiecki Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Pułtusku
Rzeszowski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Siedlcach
Pomorski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Sopocie
Zachodniopomorski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Szczecinie
Oddział Kujawsko-Pomorski Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Toruniu
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Warszawie
Dolnośląski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” we Wrocławiu
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Zamościu
Podlaski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” ma swoją siedzibę w Białymstoku. Bliskość wschodniej granicy powoduje, że większość realizowanych projektów jest przygotowywana w partnerstwie i z myślą o naszych rodakach mieszkających na Białorusi, Litwie, Łotwie i w Rosji. Oddział przez 30 lat razem z przyjaciółmi i partnerami na Wschodzie zrealizował wiele przedsięwzięć, które wpisały się w kulturalną i edukacyjną mapę polonijnych wydarzeń.
Już od 29 lat w kilkunastu krajach budzi się duch poezji polskiej za sprawą Konkursu Recytatorskiego im. A. Mickiewicza dla Polaków z Zagranicy „Kresy”. Co roku w Rosji, Białorusi, Ukrainie, Litwie, Łotwie, Estonii, Rumunii, Bułgarii, Mołdawii, Czechach, Kazachstanie, Kirgistanie i Gruzji prawie cztery tysiące osób poszukuje najlepszego dla siebie wiersza tyko po to, aby podzielić się swoją interpretacją utworu z innymi. Przez wszystkie lata w konkursie wzięło udział prawie 70 tysięcy osób.
Dyktando Polskie na Łotwie ma już jedenaście lat. Jest formą narodowej klasówki z języka polskiego mobilizującej polskie środowisko na Łotwie. Adresowane jest głównie do młodzieży szkolnej od trzynastego roku życia, ale ze względu na otwartą formułę udział w nim biorą również dorośli, co pozwala uznać dyktando za imprezę masową. Już dwadzieścia osiem lat na Białorusi i jedenaście lat na Łotwie odbywa się Olimpiada Literatury i Języka Polskiego. Adresowana jest do młodzieży najstarszych klas szkoły średniej, która start w olimpiadzie traktuje jako sprawdzian swoich kompetencji polonistycznych i przepustkę na studia humanistyczne w Polsce. Co roku w komisji konkursowej zasiadają nauczyciele akademiccy z Uniwersytetu w Białymstoku. Całość koordynuje Podlaski Oddział, opiekując się laureatami etapów krajowych i wspierając ich w przygotowaniu się do eliminacji centralnych w Konstancinie Jeziornie, gdzie mogą skonfrontować swoje umiejętności i wiedzę z rówieśnikami z Polski.
Od 2009 r. w Białymstoku goszczą polskie dzieci z Białorusi uczące się języka polskiego w szkołach społecznych i placówkach prowadzonych przez Związek Polaków na Białorusi. Kilkakrotnie udało się rozszerzyć akcję o wsparcie i wypoczynek dzieci z niepełnosprawnościami. Dzieci, ich rodzice i opiekunowie z Lidy, Szczuczyna czy Porzecza oprócz zasłużonego wypoczynku otrzymały wsparcie terapeutów i specjalistów. Taka integracja miała miejsce dzięki współpracy Oddziału ze Stowarzyszeniem „Aktywni” z Białegostoku.
Związek Polaków na Białorusi to partner, z którym Podlaski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” realizuje wiele projektów. Wspólne działania obejmują warsztaty doskonalące naukę języka polskiego, wizyty studyjne dla uczniów i nauczycieli, a także pobyty wakacyjne uczniów szkół społecznych w ramach akcji „Lato z Polską” i „Razem dla Edukacji”. Uczniowie biorą udział w konkursach artystycznych i przedmiotowych – uczą się i bawią, poznając polską kulturę oraz nawiązując przyjaźnie z rówieśnikami z Polski.
W związku z trwającą od sierpnia napiętą sytuacją polityczną na Białorusi przy Podlaskim Oddziale zostało powołane Centrum Pomocy Humanitarnej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Udziela ono pomocy osobom, które ucierpiały na skutek działań reżimu Aleksandra Łukaszenki. Centrum oferuje pomoc zarówno tym, którzy ze względu na represje zdecydowali się na przyjazd do Polski z zamiarem czasowej lub stałej emigracji, jak i tych pozostających na terytorium Białorusi. Wśród nich są studenci i rodziny z dziećmi. To gest solidarności i wsparcie zabiegów o demokrację, wolność i swobody obywatelskie.
Przez trzydzieści lat istnienia Podlaski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” podejmuje starania na rzecz utrzymywania kontaktów z rodakami rozproszonymi na całym świecie, ale to z Polakami mieszkającymi na Wschodzie współpracuje najściślej.
Oddział powstał 15 czerwca 1990 r. z inicjatywy przedstawicieli NSZZ „Solidarność” Podbeskidzia. Głównym kierunkiem działań było niesienie pomocy Polakom zamieszkałym w Czechach, na Ukrainie, w Kazachstanie oraz kontakty z Polonią amerykańską z miejscowości Grand Rapids.
W styczniu 1991 r. powołano nowy Zarząd. W tym czasie Oddział liczył pięćdziesięciu członków i trzy osoby wspierające. Pierwszym działaniem było zorganizowanie kolonii letnich dla dzieci oraz młodzieży z Ukrainy i Mołdawii. Zorganizowany został także transport pomocy humanitarnej dla Polaków na Ukrainie, m.in. do Lwowa i Żydaczowa.
Podstawowymi kierunkami działalności Oddziału są: edukacja, nauka i pogłębianie wiedzy o języku polskim, popularyzacja kultury i tradycji regionu Podbeskidzia, Śląska Cieszyńskiego i Beskidów, a także sport, akcje humanitarne, wypoczynek letni i zimowy, jak również szkolenia liderów.
Oddział podjął współpracę z Polakami na Zaolziu za pośrednictwem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego oraz Kongresu Polaków w Republice Czeskiej. Znaczącą partię odtwarzaczy wideo i odbiorników radiowych przekazano Macierzy Szkolnej na Zaolziu. Nie było jeszcze wówczas otwartych granic w Europie, a jednak pieniądze przeznaczone na budowę polskiej szkoły w zaolziańskim Gnojniku trafi ły we właściwe ręce. Do dziś szkoła jest ważną ostoją polskości w Czechach.
Doświadczenia te przydały się później podczas wspierania Polaków na Białorusi. Oddział nawiązał kontakty z polskimi szkołami na Litwie, również z Polonią węgierską, austriacką oraz ze społecznością polską na Ukrainie. Owocem tych decyzji była organizacja licznych kolonii letnich, zimowisk, kursów języka polskiego i krajoznawstwa.
W związku z aktywnością Oddziału powstały Koła w Cieszynie, Ustroniu, Szczyrku i Wiśle, a ich liczebność wzrosła do 150 osób. Dużego wsparcia Oddziałowi do dziś udzielają zespoły ludowe „Czantoria” z Ustronia, „Klimczok” ze Szczyrku oraz samorządy tych miast.
Zasługą Oddziału jest reaktywacja Zimowych Igrzysk Polonijnych i ich pięciokrotna organizacja w dwuletnich odstępach w latach 2000-2008 oraz szósta edycja w 2012 r. W igrzyskach wzięło udział około 800 uczestników z 25 państw.
Szczególnym benefi cjentem akcji humanitarnych Oddziału są mieszkańcy Żydaczowa na Ukrainie, którym wielokrotnie dostarczano transporty z darami. Przychodnia lekarska utworzona przy pomocy członków Oddziału w Berdiańsku na Ukrainie została wsparta sprzętem medycznym otrzymanym od władz Bielska-Białej na polecenie ówczesnego prezydenta Jacka Krywulta. Wielkim osiągnięciem Oddziału było przekazanie przy pomocy Konsulatu Generalnego RP w Grodnie 1,5 tony lekarstw dla rodaków mieszkających na Białorusi. Blisko 400 kg leków otrzymali lekarze we Lwowie.
Oddział podtrzymuje intensywne kontakty z Polonią francuską, niemiecką, bułgarską, amerykańską, a także z Polakami mieszkającymi w Czechach, na Litwie, Białorusi, Ukrainie, również w Rosji, zarówno w części europejskiej (Smoleńsk), jak i na Syberii, głównie w Kraju Ałtajskim i Republice Ałtaju. Wielokrotnie były zorganizowane kolonie i pobyty wypoczynkowe dla dzieci i młodzieży z tych środowisk.
Szczególną troską Oddział otacza Zaolzie położone w odległości pięćdziesięciu kilometrów od Bielska-Białej. Oddział wyposażył także Klub PZKO w Jabłonkowie w stoliki świetlicowe i krzesła oraz przekazał ponad 200 książek otrzymanych od Ośrodka Karta. Obdarował także sprzętem Dom Polski w Cierlicku. Oddział również wsparł komputeryzację polskich stowarzyszeń w Suchej i Bystrej.
Tradycyjne związki Chełma i regionu z Wołyniem oraz wzajemna bliskość i serdeczność przygranicznych kontaktów, zwłaszcza z zamieszkałymi tam rodakami, dały impuls do powołania grupy inicjatywnej skupionej wokół senatora Witolda Grabosia. Ostateczna decyzja o powołaniu Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Chełmie zapadła 21 stycznia 1995 r. na posiedzeniu Rady Krajowej.
Na koniec 2019 r., zgodnie ze Statutem Stowarzyszenia, oddział liczył 120 członków. Oddział najczęściej współpracował z Ukrainą, Białorusią i Litwą, gdzie szczególnie promował kulturę ojczystą wśród środowisk polskich w tych rejonach.
Współpraca międzynarodowa doprowadziła nie tylko do zacieśnienia kontaktów z Polakami na Wschodzie, lecz także do wypracowania pełnych sympatii stosunków z władzami administracyjnymi oraz służbami granicznymi Ukrainy i Białorusi. Dobre kontakty graniczne, szczególnie współpraca ze Związkiem Transgranicznym „Euroregion Bug” w Chełmie oraz stała baza szkolno-dydaktyczna w ZSZ nr 1 we Włodawie pozwalają na organizację letnich pobytów edukacyjnych dla dzieci we współpracy z innymi partnerami.
Szczególne miejsce w sercu każdego członka Stowarzyszenia mają pobyty edukacyjne oraz szkoleniowe w kraju dla dzieci i młodzieży polskiej z Ukrainy, Białorusi i Litwy. Oddział przyjął ponad 6000 polskich dzieci z 25 krajów świata. To właśnie z myślą o takich inicjatywach został założony 25 lat temu.
Działalność Oddziału opiera się na dobrych kontaktach w regionie. Współpraca z uczelniami w Chełmie, Zamościu oraz w Białej Podlaskiej dała szansę na sprowadzanie studentów polskiego pochodzenia z Ukrainy i Białorusi.
Ostatnie lata działalności Oddziału to przede wszystkim szkolenia i pomoc Polakom ze Wschodu w uzyskaniu pracy, kart pobytu, zakładaniu firm i osiedleniu się wraz z rodzinami w Polsce. Przygraniczne położenie daje możliwość pozyskiwania partnerów, szkół, samorządów, instytucji kultury, co przekłada się na wspólne projekty edukacyjne, wymianę młodzieży i wymianę kulturalną.
Oddział powstał 15 lutego 1991 r., a jego pierwszym Prezesem został ówczesny Prezydent Miasta Tadeusz Wrona. Obecnie organizacja liczy 56 członków. Na początku działalności ograniczała się do organizowania pielgrzymek na Jasną Górę oraz kolonii letnich dla dzieci.
Oddział wyspecjalizował się w kilku typach działań. Najważniejszym jest organizacja pielgrzymek na Jasną Górę dla osób starszych. Rocznie organizowanych jest około dziesięciu pielgrzymek, w których udział bierze 500 osób.
Oddział organizuje także w Pająku koło Częstochowy obozy harcerskie i letnie kolonie językowe dla polskich dzieci z Białorusi, Ukrainy i Rosji. Rocznie uczestniczy w nich 150-200 dzieci. Program obozów jest urozmaicony, związany głównie z polską tradycją i historią, z wycieczkami i aktywnością sportową. Dużą wartością obozów jest integracja z polskimi dziećmi i harcerzami.
Od 1999 r. Oddział przygotowuje Jasnogórskie Spotkania Polonijne, czyli spotkania działaczy polonijnych zarówno organizacji zza wschodniej granicy, jak i Polonii zachodniej. Ideą tych spotkań jest tworzenie pomostu między Polakami ze Wschodu i Zachodu a Polakami w kraju, celem współpracy i integracji, wymiany poglądów, a przede wszystkim pielgrzymowania i wspólnej modlitwy w intencji rodaków, w Sanktuarium Maryjnym na Jasnej Górze. Odbywają się one na początku grudnia każdego roku i są połączone z uroczystą wieczerzą wigilijną.
Od kilku lat realizowana jest również Młodzieżowa Szkoła Liderów Polonijnych. Głównym celem tych spotkań jest zwrócenie uwagi młodym Polakom na konieczność angażowania się w rozwój społeczeństwa obywatelskiego, budowanie partnerstw lokalnych i kreowanie młodych liderów, którzy doświadczenia obywatelskie z Polski przeniosą na grunt krajów i społeczności lokalnych, z których pochodzą. Każdego roku Oddział organizuje zbiórkę odzieży, książek i żywności, niosąc pomoc charytatywną głównie rodakom z Białorusi.
Oddział dwukrotnie zrealizował Letnią Szkołę Języka i Kultury Polskiej wspólnie z Wyższą Szkołą Pedagogiczną (obecnie Akademia im. Jana Długosza) w Częstochowie. Przy Oddziale funkcjonuje polonijna organizacja studencka SMOK, która działa na rzecz pomocy i integracji licznej grupy studentów narodowości polskiej, kształcących się w Częstochowie.
Oddział współpracuje głównie z organizacjami Polaków ze Wschodu: z Białorusi (Pińsk, Woronowo, Lida, Łagiszyn), Ukrainy (Żytomierz, Lwów, Krzemieniec, Kamieniec Podolski, Stanisławów), Łotwy (Rezekne) oraz z Rosji, także z Węgier, Niemiec i Austrii.
Lubuski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Gorzowie Wielkopolskim powstał z inicjatywy Zdzisława Czubakowskiego 3 marca 1995 r. Od początku działalności Oddziału jego głównymi przedsięwzięciami były kolonie letnie nad morzem i w okolicy Gorzowa, w których uczestniczyły dzieci z Białorusi, Ukrainy, Litwy, Niemiec, Danii, Szwecji i Łotwy.
W roku 2017 w ramach akcji „Lato z Polską” Oddział zorganizował pobyt w Karpaczu dla młodzieży z Polskiej Szkoły Społecznej im. R. Kapuścińskiego w Pińsku. W latach 1998-2003 w oazach w Rokitnie wzięły udział dzieci z Białorusi i Ukrainy. Wiele z nich przyjęło pierwszą komunie świętą i sakrament bierzmowania. Ogólnopolskie obozy harcerskie nad morzem cieszyły się dużym powodzeniem wśród młodzieży z Litwy i Ukrainy.
W wymianie międzyszkolnej uczestniczyli uczniowie szkół z Solecznik, Mickun i Wilna (Litwa), Baranowicz i Pińska (Białoruś) oraz Iwanofrankowska, Drohobycza i Włodzimierza Wołyńskiego (Ukraina). W projekcie uczestniczyła także młodzież szkół gorzowskich z II Liceum Ogólnokształcącego oraz Zespołu Szkół Odzieżowych. Lubuski Oddział współpracuje także z Polskim Towarzystwem Szkolnym „Oświata” w Berlinie. Zaprasza młodzież i nauczycieli na wypoczynek nad morzem oraz do udziału w spływie kajakowym szlakiem św. Jana Pawła II po rzece Drawa. Na zlecenie Oddziału Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Gorzowie prowadzi warsztaty szkolne dla nauczycieli języka polskiego z Berlina. Oddział doposaża także w sprzęt i stroje polskie zespoły ludowe z Litwy, Białorusi i Ukrainy.
Istotną aktywnością Oddziału jest również przybliżanie mieszkańcom Gorzowa i okolic działalności polskich zespołów artystycznych z Litwy. Dla seniorów z Białorusi i Ukrainy Oddział organizował pielgrzymki do miejsc dziedzictwa kultury narodowej: Częstochowy, Łagiewnik, Krakowa, Wieliczki, Poznania i Lichenia.
Organizowane były także wyjazdy na obszary Kresów Wschodnich II RP, pobyty sanatoryjne w Truskawcu (Ukraina) oraz Druskiennikach (Litwa). W 1997 r. 45-osobowa grupa polskich kombatantów z Litwy przybyła do Gorzowa Wlkp. na spotkanie z Ojcem Świętym Janem Pawłem II, a w 2000 r. 50 nauczycieli polskich z Litwy wzięło udział w spotkaniu z Papieżem Polakiem w Łomży.
Dzięki staraniom Lubuskiego Oddziału Dom Polski w Baranowiczach na Białorusi został wyposażony w sprzęt audiowizualny, a członek Oddziału Władysław Klimek Oddziały Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Wizyta studyjna na Litwie „Lato z Polską” zorganizował tam polską bibliotekę, przekazując około 15 tysięcy książek.
Oddział od 2003 r. organizuje wspólne zajęcia młodzieży z Zespołu Szkół Odzieżowych im. K. Kieślowskiego w Gorzowie oraz Gimnazjum w Mickunach (Litwa) i Polskiej Szkoły Społecznej im. Ryszarda Kapuścińskiego w Pińsku (Białoruś) w ramach projektów „Szkoły Patronackie” oraz „Razem dla Edukacji”.
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Katowicach powołany został 19 stycznia 1991 r. Założycielem i liderem grupy inicjatywnej oraz pierwszym prezesem był Stefan Lewandowski, który skupił wokół siebie nauczycieli, pracowników naukowych, działaczy organizacji kresowych chętnych do dotarcia do polskich środowisk potrzebujących pomocy w odradzaniu swojej tożsamości w miejscach zamieszkania.
Pierwszy okres działalności Oddziału był ściśle związany ze Śląskim Instytutem Naukowym, który przez wiele lat był siedzibą Oddziału. W następnych latach siedziby użyczył mu Oddział Polskiej Akademii Nauk w Katowicach.
Za priorytetowe kierunki działalności Oddział przyjął zadania oświatowo-edukacyjne, wspieranie kultury polskiej i polonijnej w środowiskach poza granicami kraju oraz organizację wakacyjnych pobytów dzieci w kraju przodków. Współpracę tę realizowano szczególnie ze środowiskami polskimi na Białorusi, Zaolziu, Ukrainie i Węgrzech.
Współpraca ze środowiskiem polskim na Białorusi zaowocowała wieloletnimi kontaktami ze Związkiem Polaków w Słonimie i Witebsku. Z inicjatywy Koła w Czechowicach- -Dziedzicach Urząd Miejski zawarł porozumienie o współpracy ze Słonimem, dzięki czemu mieszkańcy Czechowic gościli polskie dzieci, organizując wypoczynek wakacyjny i warsztaty artystyczne zespołu „Dzwoneczek”.
Ze względu na lokalizację Oddziału naturalną formą działań jest wspomaganie społeczności polskiej na Zaolziu. Realizowano ten priorytet poprzez współpracę z Polskim Związkiem Kulturalno-Oświatowym, Towarzystwem Nauczycieli Polskich w Republice Czeskiej i Polskim Centrum Pedagogicznym w czeskim Cieszynie, a także bezpośrednio ze szkołami z polskim językiem nauczania. W pierwszych latach działalności Oddziału dla uczniów zaolziańskich szkół były organizowane Śródroczne Szkoły Języka i Kultury Polskiej. Zorganizowano ponad 20 turnusów, a młodzież oprócz zajęć lekcyjnych w szkołach podstawowych w Chorzowie miała możliwość zwiedzania regionu śląskiego.
Kolejne zadania były związane z programem współpracy szkół patronackich – w przypadku Oddziału Górnośląskiego dotyczyło to współpracy „szkół hadynowskich” (określenie od patrona szkół Stanisława Hadyny, założyciela i wieloletniego dyrektora zespołu „Śląsk”). Współpraca szkół rozpoczęła się w 1999 r.
Od roku 2009 Oddział współorganizuje wspólnie z lokalnymi samorządami z Bytomia, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Mikołowa, Raciborza, Rybnika, Tarnowskich Gór, Zabrza i Żor pobyty edukacyjno-wypoczynkowe dla dzieci w ramach akcji „Lato z Polską”. Do roku 2019 zorganizowano wakacyjne pobyty dla ponad 1900 uczestników z Białorusi, Rumunii i Ukrainy. Większość turnusów odbywała się w czerwcu, aby umożliwić gościom uczestnictwo w lekcjach w szkołach z rówieśnikami. Wspólne zajęcia przyczyniły się do zacieśnienia więzi koleżeńskich i przyjaźni.
W prawie trzydziestoletnim okresie współpracy Oddziału z Uniwersytetem Śląskim wymienić należy organizację Forum Oświaty Polonijnej, współpracę ze Szkołą Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, która zajmuje się nauczaniem cudzoziemców języka i kultury polskiej. Co roku prowadzone są kursy semestralne, letnia szkoła języka, literatury i kultury polskiej, kursy adaptacyjne dla studentów programu Erasmus oraz zajęcia dla Polonii podczas wyjazdowych szkół. Ponadto Szkoła prowadzi warsztaty nauczycielskie i Podyplomowe Studia Kwalifi kacyjne Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego.
Od wielu lat Oddział realizuje akcje pomocy charytatywnej: „Podaruj znicz na Kresy”, „Świąteczny koszyk dla Polaków na Kresach” oraz „Podziel się opłatkiem z Seniorami na Kresach”. Od czternastu lat przy Oddziale działa Klub Studenta Polonijnego wspierający młodych ludzi, którzy znaleźli się w nowym środowisku, często daleko od domu rodzinnego.
Zebranie wyborcze Oddziału odbyło się 7 stycznia 2013 r. w Kielcach, kiedy to grupa około 60 osób z województwa świętokrzyskiego wywodzących się ze środowiska solidarnościowego postanowiła zinstytucjonalizować swoją działalność. Wybrano pięcioosobowy Zarząd, którego prezesem został Waldemar Bartosz, przewodniczący świętokrzyskiego oddziału NSZZ „Solidarność” oraz czteroosobową Komisję rewizyjną. W zebraniu uczestniczył prezes Stowarzyszenia Longin Komołowski.
Środowisko świętokrzyskiej „Solidarności” od lat utrzymywało kontakty z Polakami zza wschodniej granicy i angażowało się w akcje niesienia pomocy, dlatego też nowy Oddział wyznaczył sobie trzy cele działania: propagowanie w kraju idei pomocy Polonii, wsparcie materialne Polaków mieszkających na Białorusi, Litwie i Ukrainie oraz niesienie pomocy w obszarze edukacji szkołom i parafi om, w których odbywa się nauczanie języka polskiego.
W 2017 r. na zaproszenie Oddziału grupa siedemnastu osób z Ukrainy po raz pierwszy odwiedziła Polskę, by zapoznać się z historią, językiem i zabytkami. W programie znalazła się także lekcja historii o kraju przodków przygotowana przez centrum edukacyjne IPN. Uczestnicy wysłuchali wykładu o losach Polaków na Kresach, a następnie sami opowiadali swoje historie rodzinne. Ponadto zwiedzili m.in. Kielce, Kraków i Warszawę.
W 2018 r. w ramach współpracy z Polakami we Lwowie Oddział zakupił i przekazał podopiecznym Domu Pomocy w Brzuchowicach trzydzieści kompletów pościeli oraz złożył na ręce metropolity lwowskiego abp. Mieczysława Mokrzyckiego rzeźbę św. Józefa Robotnika.
W 2019 r. w ramach projektu „Polacy dla Polonii” zrealizowanego wspólnie z Regionem Świętokrzyskim NSZZ „Solidarność” Oddział zorganizował w Kielcach kolejny pobyt kilkunastu Polaków z obwodu żytomierskiego na Ukrainie. Na letnim wypoczynku przebywały dzieci i młodzież z Korostyszewa na Ukrainie. Ponadto Oddział od lat organizuje uroczystości opłatkowe dla członków Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i NSZZ „Solidarność”.
Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Krakowie powołany został 27 czerwca 1990 r. Pierwszym prezesem Oddziału został prof. Aleksander Koj, ówczesny rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Siedzibą Oddziału od początku jest Dom Polonii usytuowany w reprezentacyjnej kamienicy na Rynku Głównym.
Kraków stoi środowiskiem akademickim z tradycją badań polonijnych, a także nauczania języka polskiego i kultury polskiej. Co roku, choć z przerwami w ostatnim dziesięcioleciu, Oddział organizował Letnią Szkołę Języka i Kultury Polskiej, w której uczestniczyli młodzież szkolna, studenci oraz dorośli. Odział Krakowski naprzemiennie z Oddziałem Wielkopolskim co roku organizował fi nał Olimpiady Języka Polskiego w Niemczech. Oddział organizuje także kursy przygotowujące do egzaminu certyfi kacji znajomości języka polskiego, a także kursy dla młodzieży klas maturalnych przygotowujące do egzaminu wstępnego na studia w Polsce oraz programy adaptacyjne dla repatriantów z Kazachstanu.
Oddział Krakowski wspiera także dokształcanie nauczycieli polonijnych w zakresie nowoczesnych metod dydaktycznych. Glottodydaktycy z Uniwersytetu Jagiellońskiego współpracujący z Oddziałem wyjeżdżali do Chicago, Nowego Jorku i Kurytyby na kilkudniowe wykłady i warsztaty, które w Stanach Zjednoczonych w stanowym systemie szkolnym uzyskały status ofi cjalnego doskonalenia zawodowego liczącego się w awansie zawodowym nauczycieli.
Najbardziej znaczącymi wydarzeniami ostatniego dwudziestolecia były cztery edycje Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie zorganizowane przy współudziale Polskiej Akademii Umiejętności w latach 2005, 2008, 2011, 2014.
W roku 1992 Oddział był organizatorem, a w 2001 r. współorganizatorem Zjazdu Polonii Świata. W 1991 r. Oddział Krakowski zorganizował I Letnie Igrzyska Polonijne, a w 2010 r. VIII Światowe Zimowe Igrzyska Polonijne.
Oddział we współpracy ze Stowarzyszeniem „Lekarze Nadziei” na czele z prof. Zbigniewem Chłapem świadczył pomoc lekarską rodakom (bezpłatne lekarstwa, środki opatrunkowe, sprzęt medyczny). Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego zapewniało wysokospecjalistyczne zabiegi terapeutyczne i opiekę. Specjalistyczne staże medyczne odbywali młodzi lekarze polonijni.
Stałą pozycją w działalności Oddziału jest coroczny wypoczynek kolonijny dla młodzieży ze Wschodu. W organizację tego wypoczynku włączył się w 2009 r. Urząd Marszałkowski, Gmina Kraków, Gmina Niepołomice i Gmina Wielka Wieś, zapewniając atrakcyjny pobyt wakacyjny kilkudziesięciu młodym Polakom w podkrakowskich Piekarach w siedzibie Fundacji im. Ks. Siemaszki „Radosna Nowina 2000”.
Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” powołało także Ośrodek Ochrony Polskiego Dziedzictwa za Granicą w Krakowie. Kierownikiem został historyk sztuki Jerzy Petrus, pełniący obowiązki zastępcy dyrektora Zamku Królewskiego na Wawelu.
W ostatnich latach Oddział jest także obecny w inicjatywach społecznych, naukowych, artystycznych i edukacyjnych Krakowa. Jest nie tylko benefi cjentem projektów, lecz także umacnia swoją pozycję jako partner wnoszący istotny wkład fi nansowy i koncepcyjny.
Działalność Oddziału w Lublinie datuje się od marca 1991 r., kiedy to grupa założycielska dokonała wyboru Zarządu. 1 lipca 1991 r. Rada Krajowa Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” podjęła uchwałę o powołaniu Oddziału w Lublinie.
Specyfi ką Oddziału jest działalność naukowa i edukacyjna. Na przestrzeni trzech dekad kierunki działań i specjalizacje ulegały zmianom. Przez wiele lat do sztandarowych zadań należało prowadzenie Studium Metodyki Języka Polskiego dla nauczycieli polonijnych oraz Kurs Języka i Kultury Polskiej realizowane we współpracy z Centrum Języka i Kultury Polskiej UMCS. Zajęcia prowadzone były przez wykwalifi kowaną kadrę uniwersytecką z wykorzystaniem różnorodnych pomocy dydaktycznych. Pełny cykl kształcenia uczestników Studium zakończony był pracą dyplomową i egzaminem końcowym. W latach 1991-2012 w obu zadaniach uczestniczyło łącznie ok. 1420 osób ze Wschodu. Dużą popularnością wśród obywateli Rosji cieszyła się również Letnia Szkoła Języka i Kultury Polskiej w Sankt Petersburgu.
Wśród zadań Oddziału ważne miejsce zajmują prowadzone od ponad dwudziestu lat obozy językowo-krajoznawcze dla młodzieży szkolnej i studentów z Białorusi, Ukrainy, Litwy, Rosji (głównie z Syberii), Kazachstanu, Mołdawii, Armenii, Rumunii.
W ostatnich latach obozy realizowane były w ramach akcji „Lato z Polską”. Część wykładów i lekcji jest prowadzona w placówkach muzealnych Lublina i okolic, w tym w regionalnych muzeach wielkich pisarzy i poetów, takich jak: Henryk Sienkiewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Bolesław Prus, Stefan Żeromski, Jan Kochanowski (Wola Okrzejska, Romanów, Nałęczów, Czarnolas). Młodzież uczestniczy także w uroczystościach patriotycznych z udziałem kombatantów w Zwierzyńcu, a także w zajęciach sportowych prowadzonych przez Lubelską Akademię Golfa.
Udanym przedsięwzięciem były także pobyty Polaków z dziewięciu krajów, głównie z Rosji i Kazachstanu, organizowane z inicjatywy działacza samorządowego Zbigniewa Wojciechowskiego w ramach akcji „Wielkanoc w Polsce”. Podczas dwunastodniowego pobytu uczestnicy, głównie osoby starsze, spędzali święta wspólnie z rodzinami goszczącymi, zwiedzały Lublin, Kraków, Częstochowę i Warszawę, gdzie miały miejsce spotkania z władzami samorządowymi i państwowymi. Od 2000 r. z tej formy pomocy skorzystały 632 osoby, które gościły u 180 rodzin z Lublina i okolic.
Oddział wspiera także podnoszenie kwalifi kacji zawodowych medyków, dziennikarzy, plastyków i liderów kierujących organizacją pozarządową. Najbardziej znane są programy praktyk dla lekarzy, pielęgniarek i studentów medycyny ze Wschodu, realizowane we współpracy z klinikami oraz uzupełniane wykładami z historii i kultury polskiej. Program merytoryczny jest wykonywany nieodpłatnie, a uczestnicy otrzymują zaświadczenia podpisane przez Rektora Uniwersytetu Medycznego honorowane na Białorusi i Ukrainie. Pomysłodawcą zadania i jego wieloletnim koordynatorem była dr Helena Gulanowska. W latach 1994-2018 w praktykach uczestniczyło blisko 700 osób.
Od kilkunastu lat w ramach warsztatów plastycznych dla młodzieży polskiej ze Wschodu i kolonii artystycznych (łącznie ok. 500 uczestników) prowadzone są zajęcia z rysunku, malarstwa, grafiki, rzeźby i filmu.
Oferta programowa Oddziału stale się zmienia, czego przykładem jest realizacja szkoleń w ramach Akademii Liderów. W latach 2017-2019 wzięło w nich udział 111 uczestników z następujących krajów: Stany Zjednoczone, Brazylia, Czechy, Mołdawia, Wielka Brytania, Litwa, Białoruś, Ukraina. Dużo satysfakcji dostarcza także współpraca ze szkołami w ramach projektu „Razem dla Edukacji” stanowiącego kontynuację programu szkół patronackich wzbogaconego o nowe formy wsparcia.
W 2016 r. Oddział nawiązał współpracę z Urzędem Miasta Lublin, który udzielił wsparcia fi nansowego na realizację kilkunastu przedsięwzięć: dorocznych spotkań środowisk kresowych i polonijnych (łącznie 1500 osób), koncertów zespołów muzycznych ze Wschodu (z Wilna, Mińska, Brześcia, Lwowa, Kijowa, Żytomierza, Jałty, Tiumenia, Omska, Bielc), spotkań rocznicowych: I Światowy Zjazd Lublinian z okazji 700-lecia Miasta Lublin w 2017 r. (250 osób z 4 kontynentów); 450-lecie Unii Lubelskiej w 2019 r. (220 osób z 30 krajów, z 5 kontynentów, w tym 40 prezesów organizacji polonijnych). Podczas realizacji tych przedsięwzięć do współpracy włączyły się również instytucje: Urząd Marszałkowski, Urząd Wojewódzki, IPN, KUL, UMCS, ZSP im. C.K. Norwida.
Oddział w Łomży powołany został uchwałą Rady Krajowej 28 maja 1994 r. Działalność Oddziału realizowana jest w sześciu obszarach: pomocy oświatowej poza granicami kraju, wspierania kultury polskiej, organizacji polonijnych i polskich za granicą, pomocy charytatywnej, przedsiębiorczości w środowiskach polonijnych, rolnictwa, rozwoju organizacji młodzieżowych, harcerstwa oraz sportu polonijnego.
Z programu „Szkół Patronackich” i śródrocznych pobytów skorzystało ogółem 4000 dzieci i młodzieży. Łomżyński Oddział realizował założenia tego programu przy pomocy placówek oświatowo-wychowawczych na terenie dawnego województwa łomżyńskiego oraz szkół na terenie kraju. Szkoły podpisały stosowne porozumienia obejmujące wymianę pedagogów, śródroczne pobyty uczniów na zajęciach lekcyjnych, praktyki zawodowe, uczestniczenie w życiu szkoły, konkursach, wycieczkach i zawodach sportowych. Obecnie realizowany jest nowy projekt fi nansowany ze środków MEN pod nazwą „Rodzina Polonijna” polegający na partnerstwie szkół polskich w kraju i za granicą. Uczestniczy w nim sześć par szkół łomżyńskich razem ze szkołami z Litwy.
W latach 1997-2019 odbyły się obozy językowo-krajoznawcze w Gdańsku, Łomży, Łebie oraz Augustowie dla dzieci i młodzieży z Litwy, Łotwy, Rosji, Mołdawii, Białorusi, Ukrainy, a także Estonii (około 1500 dzieci). Podstawowym celem była intensywna nauka języka polskiego, bezpośredni kontakt z kulturą „żywego słowa”.
Od 2015 r. Oddział realizuje zadania pod nazwą „Półkolonie w miejscu zamieszkania”. Jest to forma wspierania szkół polskich na Litwie. W kilkunastu szkołach polskich rejonu solecznickiego, trockiego i wileńskiego organizowane są w okresie wakacji przez dwa tygodnie ciekawe zajęcia edukacyjno-wypoczynkowe, podczas których uczniowie poznają wielkich Polaków Wileńszczyzny, odwiedzają miejsca związane z historią obu narodów, doskonalą znajomość języka polskiego, wiedzy o Polsce, jej historii, tradycji, poznają współczesną Polskę. Z tej formy wypoczynku cieszącej się dużym zainteresowaniem wśród społeczeństwa polskiego na Litwie skorzystało około 2000 uczniów szkół polskich.
W latach 2001-2008 Oddział był organizatorem turnusów rehabilitacyjnych dla osób z niepełnosprawnościami, z których skorzystało łącznie ponad 400 osób z Białorusi, Litwy i Ukrainy. Osoby z porażeniem mózgowym i innymi schorzeniami korzystały z całodobowej opieki lekarza, pielęgniarek, rehabilitantów i nowoczesnego sprzętu oraz z zajęć rehabilitacyjno-sportowych.
W ramach pomocy charytatywnej Oddział zorganizował kolonie dla dzieci z ubogich rodzin z Litwy, Białorusi i Ukrainy, a w ramach akcji „Gwiazdka” przekazano 250 paczek.
W latach 2002-2015 zrealizowany został cykl szkoleń zawodowych dla ponad 300 lekarzy z Litwy, Białorusi i Ukrainy. Staże odbywały się w Szpitalu Wojewódzkim w Łomży pod kierunkiem doświadczonych lekarzy zgodnie ze specjalizacją uczestników.
Systematycznie od początku działalności Oddział Łomżyński realizuje program pomocy rolnictwu. W latach 1997- 1999 odbyły się targi i wystawa rolnicza w Solecznikach. Od 2001 r. zrealizowano cykl szkoleń dla rolników z Litwy i Ukrainy z myślą o kompleksowej pomocy merytorycznej i praktycznej polskim gospodarstwom rolniczym zlokalizowanym na terenie rejonów wileńskiego, solecznickiego, trockiego na Litwie i Nowogrodu Wołyńskiego na Ukrainie.
Dbając o rozwój organizacji młodzieżowych, harcerstwa oraz sportu polonijnego, Oddział prowadzi ożywioną promocję sportu jako dziedziny integracji z rówieśnikami w kraju. W latach 1996-1999 największe sukcesy odnosił Turniej Polonii w Tenisie Stołowym. Impreza wzbudziła wielkie zainteresowanie środowisk sportowych z różnych krajów na Wschodzie, co spowodowało podjęcie się organizacji Polonijnych Igrzysk Młodzieży Szkolnej, rozszerzając zakres merytoryczny i organizacyjny o nowe dyscypliny sportowe. Odbyło się już XIX edycji Polonijnych Igrzysk Młodzieży Szkolnej im. Jana Stypuły. Ta wielka impreza sportowa przyciągnęła do Łomży około 20 000 młodych zawodników.
Uchwała Rady Krajowej z dnia 11 marca 1995 r. powołała do życia Oddział w Łodzi. Przynależność do Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” stała się dla członków założycieli zaszczytem i honorem.
Od 1994 r. wydarzyło się wiele. Wśród zmieniających się członków Zarządu zawsze większość stanowiły osoby związane z szeroko rozumianą edukacją, dlatego głównym kierunkiem działalności Oddziału była i jest współpraca z dziećmi, młodzieżą, dyrektorami oraz nauczycielami.
Na przestrzeni lat zadania Oddziału stopniowo rozszerzały się na nowe obszary. Przez te wszystkie lata aktywnie realizowano m.in. program „Szkół Patronackich”, w którym szkoły z Litwy, Łotwy i Francji prowadziły systematyczną wymianę uczniów i nauczycieli ze szkołami z województwa łódzkiego. Polscy uczniowie poznali przyjaciół na Litwie, Łotwie i we Francji, a nauczyciele mogli wymieniać się doświadczeniami i doskonalić swój warsztat pracy w nauczaniu języka polskiego, historii, muzyki, plastyki. Prezentowane były także elementy polskiej tradycji połączone z nauką tańców.
Oddział realizował również projekt „Razem dla Edukacji”, w którym brały udział szkoły z Wilna i Łodzi oraz zorganizował półkolonie dla dzieci z polskich środowisk na Litwie i Ukrainie. Opiekunowie realizowali zadanie w oparciu o przemyślany program krajoznawczy, wychowawczy i opiekuńczy w Mościszkach, Ławaryszkach, Bujwidzach, Rakańcach, Czarnym Borze i Miednikach na Litwie oraz Szepietówce na Ukrainie. Ponadto Oddział zorganizował obozy turystyczno-językowe oraz pobyty edukacyjne podczas świąt oraz w czasie roku szkolnego dla dzieci i młodzieży z krajów Europy Wschodniej oraz Zachodniej, obozy harcerskie organizowane dla młodzieży z Litwy i Białorusi oraz obozy języka polskiego dla młodzieży z Białorusi przygotowujące uczniów do studiowania w Polsce.
Dla dorosłych przygotowano kursy z zarządzania dla dyrektorów polskich placówek oświatowych na Litwie. Metodyczne kursy dla nauczycieli języka polskiego, matematyki i informatyki w części teoretycznej prowadzone były na Litwie i Białorusi, a zajęcia praktyczne odbyły się w ponad 40 szkołach w Łodzi.
Oddział zorganizował także kursy dla liderów organizacji polonijnych (NOEMP), w których uczestniczyła młodzież z Serbii, Chorwacji, Ukrainy, Szwecji, Rumunii, Litwy, Białorusi, Wielkiej Brytanii, Irlandii. Miały one na celu doskonalenie umiejętności kierowania i planowania pracy w swoich środowiskach. Przygotowano kursy dla repatriantów z Kazachstanu, którzy otrzymali wsparcie w pokonywaniu trudności adaptacyjnych, doskonaleniu języka polskiego oraz poznawaniu elementów polskiej kultury w życiu codziennym.
Oddział otworzył świetlicę terapeutyczną w polskiej szkole w Atenach, dzięki której otoczono uczniów opieką pozalekcyjną i rozwijano ich zainteresowania, przyczyniając się także do zintegrowania środowisk polskich w Grecji.
Klub Studenta Polonijnego powstały przy Oddziale przyciąga wielu młodych Polaków z różnych stron świata przybywających do łódzkiego Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców.
Łódzki Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” prowadzi także działalność charytatywną organizowaną od wielu lat w formie świątecznych paczek dla Sybiraków na Litwie i Białorusi i Polaków z Rumunii.
Warmińsko-Mazurski Oddział powstał w 2004 r. z inicjatywy grupy osób skupionych wokół prof. Zbigniewa Jabłonowskiego, pierwszego prezesa Oddziału. Od grudnia 2008 r. Oddziałem kieruje Dariusz Piotr Bonisławski, obecny prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
Charakterystyczną cechą Oddziału są samodzielne, aktywnie działające Koła. W pracy Oddziału ważną rolę odgrywa również bliskie sąsiedztwo Obwodu Kaliningradzkiego i Litwy, kresowe pochodzenie znacznej części mieszkańców regionu oraz bardzo dobra współpraca z silnymi partnerami wspierającymi działalność.
Oprócz samorządów lokalnych, na czele z Warmińsko-Mazurskim Urzędem Marszałkowskim, Oddział prowadzi współpracę z Ośrodkiem Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim. Efektem tej ostatniej była podpisana w 2005 r. umowa o realizacji wspólnych przedsięwzięć, a następnie użyczenie uczelnianego obiektu hotelowego w Ostródzie, w którym obecnie mieści się prowadzone przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” Centrum Konferencyjno-Wypoczynkowe „Sarmatia” oraz biuro szkoleń przygotowujące i realizujące bogatą ofertę konferencji, warsztatów metodycznych, treningów interpersonalnych dla nauczycieli i studentów polskich z zagranicy.
W strukturze Oddziału znajduje się 13 kół liczących ogółem 480 członków. Realizowana przez nie misja obejmuje działania z zakresu kultury, oświaty, wypoczynku dzieci i młodzieży, nie brakuje również akcji charytatywnych. Każde z Kół wypracowało własną ofertę dostosowaną do potrzeb adresatów.
Zakres działalności Kół:
Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
Od 2013 r. w strukturach Oddziału znajduje się Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. Hasłem przewodnim Ośrodka jest motto: „Uczymy, jak uczyć”. Ośrodek działa na rzecz podnoszenia kwalifi kacji zawodowych nauczycieli polonijnych, obejmuje ich wsparciem merytorycznym oraz organizacyjnym, tworzy platformę do dzielenia się doświadczeniami. W ofercie szkoleniowej znajdują się liczne programy, projekty, szkolenia, seminaria, zjazdy.
Oddział prowadzi także Ostródzkie Centrum Konferencyjno- Wypoczynkowe „Sarmatia” założone w 2009 r. Obiekt posiada 100 miejsc noclegowych o różnym standardzie oraz kilka sal konferencyjnych.
Opolski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” powstał 19 stycznia 1991 r. z inicjatywy Teresy Kaczmarek, związanej wówczas z Instytutem Śląskim w Opolu. Pierwszym prezesem Oddziału został Zbyszko Bednorz, pisarz, poeta, historyk literatury i działacz kulturalny.
W ciągu blisko trzydziestu lat istnienia zmieniały się kierunki działalności Opolskiego Oddziału SWP. W latach 90. XX wieku główną formą działania były sesje i sympozja oraz publikacje naukowe dotyczące życia polskich środowisk poza granicami Polski, głównie w Niemczech.
Istotną dziedziną działalności Oddziału stały się wystawy. Pojawiły się na nich obrazy, instalacje oraz fotografi e obrazujące skarby kultury polskiej za wschodnią granicą oraz miejsca związane z życiem i twórczością wybitnych Polaków, np. „Pamiątki polskiej kultury na Kresach”, „Kresy – ziemia wielu wyznań”, „Katedry i sanktuaria kresowe”.
Mocną stroną działalności Opolskiego Oddziału w minionym trzydziestoleciu była popularyzacja działalności polskich zespołów artystycznych z Kresów. Wielokrotnie organizowano gościnne występy zespołów muzyczno-wokalnych i kolędniczych na Opolszczyźnie.
Oddział od samego początku funkcjonowania udzielał pomocy parafi om rzymskokatolickim na Wschodzie. Zbierał pieniądze na odbudowę i remonty świątyń w Dunajowcach, Zabrodziu, Stojanowie oraz przekazał wyposażenie do sześciu nowych i odnowionych kościołów.
Pomoc charytatywna organizowana w początkowym okresie działalności Oddziału obejmowała turnusy rehabilitacyjne dla seniorów z Litwy, Białorusi i Ukrainy. Większość uczestników korzystała z tej formy pomocy zdrowotnej po raz pierwszy w życiu. Przy okazji Oddział przekazywał im żywność, odzież, leki, sprzęt dla osób z niepełnosprawnościami (wózki, chodziki) i zbierał środki na leczenie.
Od 2008 r. przed świętami Bożego Narodzenia na Litwę, a po świętach na Ukrainę, wyruszał z Opola transport darów zebranych w ramach akcji „Wielkiej Świątecznej Pomocy dla Polaków na Wschodzie”. Członkowie Oddziału organizowali zbiórkę żywności w opolskich sklepach, a współpracując z samorządami gminnymi, domami kultury, Kołami Gospodyń Wiejskich oraz parafi ami gromadzili odzież, książki, zabawki, słodycze dla dzieci, które trafi ały do kilku miejscowości zamieszkałych przez Polaków w rejonie solecznickim na Wileńszczyźnie, we Lwowie, Stryju, Dolinie i Sądowej Wiszni na Ukrainie.
Ważną pozycję w pracy Opolskiego Oddziału zajmują akcje letniego wypoczynku dla dzieci ze Wschodu. W ramach kolonii, warsztatów teatralnych czy też akcji „Lato z Polską” przyjeżdżały do Opola i na Opolszczyznę dzieci z Ukrainy, Białorusi, Litwy i Łotwy. Dla dzieci była to okazja do doskonalenia języka przodków, poznawania kultury polskiej, atrakcji turystycznych i historycznych regionu opolskiego. Podczas pobytu w Polsce dzieci ze Wschodu integrowały się poprzez wspólną zabawę z miejscowymi dziećmi.
W 2017 r. Oddział zainicjował dwa kluczowe projekty: Polonijny Festiwal Polskiej Piosenki z udziałem wykonawców z wielu krajów Europy, Ameryki Północnej i Australii oraz Letnią Akademię Kultury i Języka Polskiego z udziałem polskiej inteligencji ze Wschodu. Polonijny Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu jest największą tego typu imprezą w kraju. W jego trzech dotychczasowych edycjach wystąpili wykonawcy z czternastu krajów.
W kwietniu 1990 r. w Warszawie podczas Walnego Zgromadzenia Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” wypowiedziane zostały znamienne słowa: „uczyńmy wszystko, aby kraj był domem każdego Polaka żyjącego na obczyźnie”. W odpowiedzi na ten postulat utworzony został Oddział w Wielkopolsce – regionie znaczącym historycznie, stanowiącym kolebkę państwa polskiego, miejscu przyjęcia chrztu w 966 r., koronacji i nekropolii pierwszych władców Polski.
Oddział skupia 142 członków zwyczajnych i jednego członka wspierającego: zespół folklorystyczny „Wielkopolanie”.
Realizacją programu zajmują się etatowi i społeczni działacze Stowarzyszenia. Poza członkami zaangażowane jest liczne grono wolontariuszy, w tym głównie studentów i absolwentów poznańskich uczelni. Bez ich wsparcia trudno byłoby sobie wyobrazić powodzenie wielu przedsięwzięć. Niemożliwa byłaby pełna realizacja Światowych Zlotów Młodzieży Polonijnej stanowiących od 1997 r. wizytówkę Oddziału. Wsparcie i pomoc dla inicjatyw Oddziału w minionych latach wykazywali często wielkopolscy przedsiębiorcy, rolnicy, funkcjonariusze straży pożarnej, kadra poznańskich uczelni i studenci Wyższej Szkoły Ofi cerskiej z Poznania i inni.
Oddział inicjował różnorodne działania programowe. W pierwszych latach działalności szczególny nacisk kładł na liczne akcje pomocy charytatywnej dla będącej w trudnej sytuacji ekonomicznej społeczności polskiej w północnej Rosji oraz na rumuńskiej i ukraińskiej Bukowinie. Ponadto organizował letni wypoczynek dla dzieci polskich z dawnych Kresów Wschodnich.
Od początku istnienia Oddziału jego członkowie przywiązywali ogromną wagę do pracy z młodzieżą polonijną i adresowali do niej większość swych zadań. Dążenie do włączania młodych rodaków w życie polonijne, pogłębiania ich kontaktów z ojczyzną oraz wzmacniania poczucia tożsamości narodowej jest wyrażane w organizacji i programach Światowych Zlotów Młodzieży Polonijnej, aranżowaniu integracyjnych spotkań studentów polonijnych kształcących się w Poznaniu oraz organizacji od 1990 r. Letnich Szkół Kultury i Języka Polskiego (od 2018 r. pod nazwą Akademii).
Dla uczestników i organizatorów szczególnie pamiętny był I Światowy Zlot Młodzieży Polonijnej „Orle Gniazdo” zorganizowany przez Oddział w 1997 r. w związku z przybyciem do Polski Ojca Świętego Jana Pawła II. Od tego momentu zloty odbywają się co dwa lata i cieszą się dużym zainteresowaniem. Ich programy mają charakter edukacyjny i turystyczno-rekreacyjny. Młodzi Polacy z zagranicy przygotowywani są do różnorodnych form działania na rzecz ruchu polonijnego, mają możliwość poznania kraju pochodzenia oraz kontaktu z historią i kulturą. W dotychczasowych dwunastu edycjach tej imprezy uczestniczyło prawie 2400 osób z 40 krajów.
Przy Oddziale od 1993 r. prężnie funkcjonuje Klub Studentów Polonijnych integrujący polonijne środowisko akademickie w Poznaniu, propagujący wiedzę o Wielkopolsce, kulturze i dziejach Polski.
Istotną pozycję w działaniach Oddziału zajmowały oferty programowe o charakterze oświatowym, kursy kultury i języka polskiego oraz pobyty edukacyjne skierowane do osób w różnym wieku. W przeszłości i obecnie widoczne jest duże zapotrzebowanie gości polonijnych na propozycje związane ze sferą doskonalenia zawodowego. W związku z tym Wielkopolski Oddział organizuje staże zawodowe dla lekarzy polonijnych, warsztaty dla nauczycieli języka polskiego i historii oraz bibliotekarzy polonijnych.
Północnomazowiecki Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” został utworzony w Płocku uchwałą z dnia 7 lipca 1990 r. Pierwszym prezesem został biskup Zygmunt Kamiński. 12 lutego 1994 r. siedziba Oddziału została przeniesiona do Zamku Domu Polonii w Pułtusku.
Głównym kierunkiem działań Oddziału Północnomazowieckiego jest oświata i kultura. Wynika to z przekonania o konieczności „inwestowania” przede wszystkim w dzieci i młodzież. Wspierana jest w ten sposób potrzeba nauczania języka polskiego, historii i kultury polskiej wśród młodych Polaków i Polonii na całym świecie.
W związku z tym, jak również biorąc pod uwagę bazę Domu Polonii w Pułtusku, Oddział w szerokim zakresie organizuje pobyty edukacyjno-turystyczne oraz realizuje projekty „Szkół Patronackich” dla dzieci i młodzieży polskiego pochodzenia. Obszarem działania obejmuje m.in. Litwę, Łotwę, Białoruś, Ukrainę, Rosję, Mołdawię, Rumunię, USA, Kanadę i Turcję. Zorganizowano także podróże sentymentalne do ojczyzny sybiraków z Rosji i sybiraków z RPA oraz Kursy Liderów Polonijnych dla młodzieży polskiego pochodzenia z Europy.
Oddział organizuje również pobyty kolonijne w ramach akcji „Lato z Polską”, festiwal „Kresowa Dusza”, współorganizuje „Pultusk Festival im. Krzysztofa Klenczona” oraz szereg międzynarodowych imprez sportowych, jak: Biegi Ireny Szewińskiej, Turniej Koszykówki „Polbasket”, turniej piłki nożnej „Young Football Cup” czy turniej siatkówki dziewcząt „Volleyball Polonia Cup”.
Ze źródeł pochodzących spoza dotacji Senatu, od osób fi zycznych, fi rm i samorządów lokalnych, od wielu lat fi nansowane są zapomogi socjalne dla Polaków zamieszkałych na Ukrainie w rejonie Iwanofrankowska i Doliny, w Rosji w obwodzie Kaliningradzkim oraz w Mołdawii w rejonie Bielc.
Działalność na rzecz Polonii i Polaków poza granicami kraju sięga w Rzeszowie 1967 r., kiedy to przyjechał na koncerty po ówczesnej Rzeszowszczyźnie Zespół Pieśni i Tańca „Krakus” z Belgii, działający tam pod kierownictwem znanych działaczy polonijnych Bronisława i Wandy Stalów.
Pierwszy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych odbył się już w 1969 r., gromadząc 12 zespołów z Europy i jeden ze Stanów Zjednoczonych. Od tamtego czasu kolejne festiwale odbywały się średnio co trzy lata. W roku 2019 r. zorganizowano już XVIII Festiwal, łącząc go z 50-leciem wydarzenia. Wraz z rozwojem Festiwalu Oddział wzbogacał formy kontaktów z Polonią, gromadził dokumentację działalności artystycznej różnych środowisk polonijnych oraz prowadził działalność upowszechniającą ich dorobek.
Wyrazem uznania dla aktywistów współpracujących z Polonią było powołanie 1 lipca 1990 r. Rzeszowskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” z inicjatywy ówczesnego senatora Józefa Ślisza i skupionej wokół niego grupy działaczy NSZZ „Solidarność”. Priorytetowym zadaniem było wspieranie aktywności kulturalnej Polonii i Polaków za granicą poprzez tworzenie warunków do doskonalenia warsztatowego zespołów artystycznych, pomoc w zaopatrywaniu ich w materiały repertuarowe, rekwizyty itp., a także organizację imprez promujących ich dorobek.
Decydującym dla rozwoju działalności było oddanie do użytku w 1992 r. Domu Polonii mieszczącego się w zabytkowej XVII- -wiecznej kamienicy mieszczańskiej. Stał się on bazą i zapleczem organizacyjno-administracyjnym dla działań Rzeszowskiego Oddziału, miejscem spotkań przedstawicieli Polonii.
Do cyklicznie organizowanych działań skierowanych do Polonii należą Światowe Festiwale Polonijnych Zespołów Folklorystycznych.
W okresie 50 lat ich organizacji następował szybki wzrost liczby przyjeżdżających do Rzeszowa zespołów, by w roku jubileuszowym osiągnąć liczbę 193 zespołów z 24 krajów i 5 kontynentów, które przynajmniej raz odwiedziły Rzeszów. W sumie w osiemnastu festiwalach uczestniczyło 639 grup liczących wraz z gośćmi festiwalowymi około 20 000 osób. Ponadto Oddział Rzeszowski organizuje Polonijne Festiwale Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych w Iwoniczu Zdroju realizowane co trzy lata, poczynając od 1992 r. Festiwal pomyślany został jako uzupełnienie dynamicznie rozwijającej się imprezy rzeszowskiej, na której z przyczyn organizacyjno- programowych trudno było stworzyć odpowiednie warunki dzieciom i młodzieży do lat 16. W 2018 r. odbyła się już 10. edycja tego Festiwalu, w której uczestniczyło 16 zespołów z 8 krajów. W dziesięciu dotychczasowych imprezach przynajmniej raz odwiedziło Iwonicz-Zdrój 105 zespołów.
Naturalną konsekwencją tych działań był rozwój różnych form szkolenia polonijnych animatorów kultury. Były i są organizowane doraźne kursy, warsztaty oraz praktyki, co roku odbywająsię letnie szkoły kultury i języka polskiego. Od 1998 r. funkcjonuje czteroletnie Polonijne Studium Choreografi czne, prowadzone obecnie wspólnie z Uniwersytetem Rzeszowskim. Uczestniczyło w nim dotąd prawie 1400 osób z 29 krajów. Dyplomy jego ukończenia uzyskało już 200 osób.
Oddział świadczy także różne formy pomocy charytatywnej dla polskich środowisk na Wschodzie, które organizowane są w ścisłej współpracy z „Caritas” Diecezji Rzeszowskiej, organizacjami kresowymi, lokalnymi samorządami oraz mediami.
Od początku działalności Oddział przywiązywał duże znaczenie do dokumentowania polonijnej aktywności kulturalnej. W tym celu powołane zostało i przez kilkanaście lat działało w Domu Polonii Centrum Dokumentacji Polonijnej Działalności Artystycznej. Gromadziło ono dokumentację wszystkich imprez i uczestniczących w nich zespołów.
Oddział w Rzeszowie podjął współpracę z Uniwersytetem Rzeszowskim, doprowadzając do utworzenia tam w 2016 r. Centrum Badań nad Polonią i Polakami na Świecie. Dom Polonii przekazał Centrum w depozyt zbiory zgromadzone w ramach prowadzonego dotąd w Domu Polonii Centrum Dokumentacji Polonijnego Ruchu Artystycznego.
Oddział w Siedlcach powstał 14 grudnia 1996 r. na mocy Uchwały Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Zasięgiem obejmował on dwa ówczesne województwa: siedleckie i bialskopodlaskie.
Oddział w Siedlcach realizuje swoje cele poprzez: popieranie i organizowanie różnorodnych form pomocy oraz imprez dla Polaków na obczyźnie ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży mających na celu nauczanie języka polskiego, poznanie kraju ojczystego, wymiany młodzieży w ramach działalności stypendialnej, wakacyjnej oraz między rodzinami z kraju i zagranicy. Ponadto realizowane są inwestycje służące środowiskom polskim. Oddział wspiera nawiązywanie kontaktów w celach oświatowych, naukowych, kulturalnych, gospodarczych i turystycznych ze środowiskami polskimi za granicą oraz z instytucjami samorządowymi.
Oddział współpracuje z licznymi placówkami na Wschodzie. Nawiązał kontakty na Białorusi ze Społeczną Szkołą Polską i Klubem Polskim w Baranowiczach, Zarządem Głównym Polskiej Macierzy Szkolnej oraz jej Oddziałami w Pińsku, Mińsku, Brześciu, Zarządem Głównym Związku Polaków na Białorusi w Grodnie, Domami Polskimi w Lidzie i Szczuczynie, Szkołą Polską i Domem Polskim w Wołkowysku, ZG Klubu Sportowego „Sokół” w Grodnie, Towarzystwem Lekarzy Polskich oraz Konsulatami Generalnymi RP w Brześciu i Grodnie. Oddział na Litwie wspiera Dom Dziecka w Podbrodziu oraz Szkołę Polską w Rejonie Wileńskim, współpracuje ze Związkiem Polaków na Litwie oraz Wydziałem Konsularnym Ambasady RP w Wilnie. Na Ukrainie współpracuje z Towarzystwem Kultury Polskiej w Równem i Konsulatami Generalnymi RP w Lwowie i Łucku, w Rosji zaś ze Związkiem Polaków i Akademią Medyczną w Smoleńsku.
Oddział od początku działalności współpracuje z Uniwersytetem Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach oraz Samorządowym Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Siedlcach.
Program edukacyjny Oddziału obejmował coroczne pobyty językowo-krajoznawcze dla dzieci i młodzieży z Białorusi, Litwy i Ukrainy, które przebywały w trakcie roku szkolnego u polskich rodzin i uczestniczyły w zajęciach w siedleckich szkołach. Dla nauczycieli ze Wschodu przygotowano szkolenia metodyczne i warsztaty języka polskiego oraz kursy wychowania przedszkolnego prowadzone przez metodyków z Siedleckiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. Z kolei dla lekarzy pochodzenia polskiego ze Wschodu zorganizowano staże zawodowe w Specjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim w Siedlcach.
W ramach realizacji zadań programowych organizowane są imprezy kulturalno-oświatowe. Zapraszane są zespoły artystyczne ze Wschodu. Wspólnie z Wojewódzkim Ośrodkiem Metodycznym Nauczycieli zrealizowano kursy i warsztaty nowoczesnych metod nauczania języka polskiego, historii, geografi i i innych przedmiotów dla nauczycieli polskojęzycznych ze Wschodu.
Oddział organizuje różne formy wakacyjnego wypoczynku dla dzieci i młodzieży: pobyty u rodzin w Zbuczynie, Siedlcach, Krzesku, Wiśniewie i Trzebieszowie, kolonie polonijne, obozy harcerskie. Przez ostatnie lata Oddział realizował akcję „Lato z Polską”, w której uczestniczyło łącznie 4200 uczestników. Przez wiele lat Oddział wspólnie z Uniwersytetem Przyrodniczo-Humanistycznym organizował dla studentów „Letnią Szkołę Języka i Kultury Polskiej”.
W zakresie programu pomocy socjalnej udzielano wsparcia rzeczowego i fi nansowego (zapomogi) studentom ze Wschodu kształcącym się w szkołach wyższych w Siedlcach oraz osobom starszym z oddziału Polskiej Macierzy Szkolnej w Brześciu.
Oddział od początku działania organizuje akcje charytatywne na rzecz Polaków na Wschodzie pod hasłem „Dzieci Dzieciom” i „Znicz na Polskim Grobie na Wschodzie”. Akcje organizowane są corocznie w okresach świątecznych wśród uczniów szkół siedleckich i okolicznych gmin. Zebrane dary przekazywane są do domów polskich, szkół i organizacji polskich.
W grudniu 1991 r. dr Irena Horecka zwróciła się do ówczesnego przewodniczącego Rady Miasta Sopotu Jerzego Grzywacza z propozycją utworzenia Pomorskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Zarząd Krajowy powołał Oddział do istnienia 25 kwietnia 1992 r. W 2009 r. powołano Koła Terenowe Oddziału w Gdańsku i Tczewie, a w styczniu 2010 r. Zarząd Oddziału podjął uchwałę o utworzeniu Koła Terenowego w Prabutach oraz Sztumie.
Oddział realizuje zadania związane z szeroko pojętą pomocą Polakom na Wschodzie, takie jak: wymiany międzyszkolne, zakup sprzętu i pomocy dydaktycznych dla szkół polskich na Łotwie i Litwie, kolonie letnie dla dzieci oraz młodzieży, obozy i szkolenia merytoryczne dla harcerzy polskich. Pomoc dla rodaków na Wschodzie jest podstawowym kierunkiem działalności. Ponadto od wielu lat Oddział współpracuje także z folklorystycznym zespołem „Polonez” i Samorządem Polskim w Budapeszcie.
Od początku swojej działalności Oddział, którego znaczną część stanowią młodzi ludzie skupieni w Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej, realizuje zadania związane ze śródroczną pracą referatu Wschód oraz z coroczną akcją letnią skierowaną do harcerzy ze Wschodu. W ramach stałej pomocy i opieki metodycznej nad środowiskami harcerstwa polskiego na Litwie, Ukrainie i Białorusi, we współpracy z Okręgiem Pomorskim ZHR Oddział zrealizował szereg obozów i szkoleń dla harcerzy ze Wschodu. W programie znalazły się zajęcia praktyczne i teoretyczne z zakresu formacji harcerskiej, a także wspólne zwiedzanie Pomorza, Wilna, Lwowa i okolic. Aktualnie Oddział współpracuje głównie ze Społecznym Republikańskim Zjednoczonym Harcerstwem na Białorusi, Harcerstwem na Ukrainie (Hufi ec Wołyń) i Harcerską Organizacją na Białorusi „HORT”.
We współpracy z samorządami Pomorza od 2010 r. organizowane są letnie pobyty dzieci i młodzieży na terenie województwa pomorskiego. Do tej pory miały miejsce pobyty w Sztumie, Prabutach, Kościerzynie, Gdańsku, Starogardzie Gdańskim.
W program działalności Oddziału na stałe wpisał się pobyt młodych rodaków z Białorusi organizowany w ramach współpracy z Miastem Sopot. Co roku w czerwcu przyjeżdża grupa ok. 50 osób – są to dzieci oraz młodzież z Grodna i okolic. Uczestnicy biorą udział w zajęciach w polskiej szkole, zwiedzają Trójmiasto i doskonalą znajomość historii, kultury i języka polskiego.
Od 2002 r. Oddział zrealizował kompleksową akcję wyposażania polskich placówek oświatowych na Łotwie. Pomocskierowana była do ośrodków w Rydze, Dyneburgu, Krasławie, Jekabplis, Rezekne. Ponadto we współpracy ze szkołami z Trójmiasta Oddział organizuje pobyty edukacyjne w ramach wymiany placówek w Polsce i na Wschodzie. Aktualnie realizowana jest współpraca ze szkołami w Gdańsku i Niemieżu w ramach programu „Razem dla Edukacji”.
Wieloletnia współpraca z zespołem „Polonez” z Budapesztu polega na dofi nansowaniu występów grupy na Pomorzu i zakupie strojów ludowych dla członków zespołu. W 2005 r. część dotacji przeznaczono na organizację jubileuszu „Poloneza”. W sierpniu 2019 r. do listy zespołów współpracujących z Oddziałem Pomorskim dołączył zespół „Kukułeczka” z Dyneburga na Łotwie, który razem z zespołem „Polonez” brał udział w warsztatach tańca ludowego w Gdańsku.
Oddział realizuje także projekt „Dom Kresy”. Budynek ulokowany jest w pomieszczeniach historycznego Dworku Uphagena w Gdańsku Wrzeszczu. Na potrzeby projektu zaanektowano i wyremontowano trzy pomieszczenia, w których organizowane są różne działania kulturalno- -historyczne (odczyty, spotkania tematyczne, wystawy). Tutaj także odbywają się spotkania opłatkowe członków Oddziału połączone z prezentacjami zaproszonych gości.
Zachodniopomorski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” został powołany przez Radę Krajową w 1991 r. W okresie trzydziestu lat działalności Oddział skupiał grono sprzymierzeńców, którzy swoją wiedzę, doświadczenie oraz część życia poświęcili działaniu na rzecz naszych rodaków poza granicami Polski.
Wśród członków Oddziału są osoby, które wróciły ze Wschodu w latach 50. XX wieku oraz ci, którzy jeszcze nie tak dawno temu mieszkali po wschodniej stronie granicy. Po powrocie do Polski członkowie działają w Kole Repatriantów przy Oddziale Zachodniopomorskim.
W okresie działalności Oddziału zmieniła się jego struktura: Oddział posiada koła terytorialne w Policach, Koszalinie, Gryfi nie (w Stargardzie Szczecińskim i Lipianach do 2012 r.) oraz Koło Przyjaciół Ostroga nad Horyniem (do 2019 r.) i Koło Repatriantów. Aktualnie Oddział liczy 120 członków.
Koło Repatriantów od 20 lat zajmuje się najważniejszymi sprawami rodzin Polaków powracających do Ojczyzny, którzy przeżyli los zesłania i represji. Współpracuje ściśle z Urzędem Miasta, Urzędem Pracy, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie w celu okazania im wsparcia szczególnie w okresie adaptacji, jak również później w zależności od indywidualnych potrzeb. Repatrianci wzbudzają zainteresowanie mieszkańców województwa. W 2011 r. w Policach odbył się IV Zjazd Repatriantów. Współorganizatorem zjazdu, w którym uczestniczyło ponad 100 repatriantów przybyłych z całej Polski, był Władysław Diakun obecny Prezes Oddziału Zachodniopomorskiego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
Głównym kierunkiem działalności Oddziału jest pomoc oraz współpraca z rodakami poza granicami Polski, szczególnie na Wschodzie. Ważnym zadaniem jest kontynuacja organizacji festiwali chórów polonijnych, pobytu w Polsce dzieci i młodzieży, osób starszych, zapraszania do Polski zespołów ludowych z Białorusi, Litwy i Ukrainy.
Wciąż aktualna jest również kwestia pomocy repatriantom powracającym do Ojczyzny z republik byłego ZSRR oraz działalność kulturalna: organizowanie wystaw, spotkań upamiętniających, tematycznych i historycznych o Polakach i Polonii za granicą.
Przez wiele lat dzięki wsparciu fi nansowemu budżetu państwa Oddział organizował obozy, podczas których nauczano języka polskiego, historii Polski, tradycji i obrzędów polskich. Ogółem w obozach wzięło udział około 500 dzieci i młodzieży polskiego pochodzenia z Jakucji (Rosja), Kazachstanu i Ukrainy. Po zakończeniu obozów i spotkań organizowane były wycieczki do miejsc pamięci.
Oddział uczestniczył także w organizacji wypoczynku dla dzieci z Białorusi w ramach akcji „Lato z Polską” (wraz z SP nr 74). W ciągu dwóch lat przyjechało 64 dzieci z Białorusi wraz z opiekunami. Celem priorytetowym akcji było poznawanie historii, geografi i i kultury polskiej, doskonalenie języka polskiego, integracja grupy z uczniami polskich szkół, wprowadzanie zasad solidarności i zdrowej rywalizacji. Dzieci były otoczone fachową opieką pedagogów. Zajęcia były dostosowane do wieku.
W sferze kultury szczególną więź Oddział ma z Litwą. Co roku współorganizuje obchody dnia Świętego Kazimierza „Kaziuki” oraz jarmark odpustowy w Policach. Na obchody w Policach zapraszane są zespoły z Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny „Wilia” i „Zgoda”. W 2018 r. Oddział zorganizował występy zespołów z Polski na Festiwalu Kultury Polskiej w Truskawcu na Ukrainie. Najnowsza odsłona koszalińskiej tradycji polonijnej rozpoczęła się w 2013 r., gdy rozśpiewani rodacy z Białorusi, Łotwy, Rosji, Ukrainy i USA ponownie zmienili Koszalin w stolicę polonijnej pieśni chóralnej. Uczestniczyli również w zajęciach dydaktycznych Studium Dyrygentów Chórów Polonijnych i Polonijnych Warsztatów Chóralnych.
Od początku działalności Oddział Kujawsko-Pomorski w Toruniu podejmował starania wspierania rodaków ze Wschodu. Głównym celem Oddziału jest upowszechnianiu edukacji rozumianej jako kształtowanie młodego człowieka, świadomego Polaka znającego Polskę i związanego duchowo z krajem przodków.
Działania Oddziału koncentrują się na wspieraniu oświaty, upowszechnianiu wiedzy o Polsce, języku i kulturze, promowaniu kultury polskiej i ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą, wspieraniu kształtowania postaw obywatelskich oraz współpracy z organizacjami polonijnymi i polskimi poza granicami kraju.
Programem obejmującym wszystkie kraje Europy Środkowo- Wschodniej i byłego ZSRR była do 2011 r. Letnia Szkoła Kultury i Języka Polskiego dla Dorosłych organizowana i kierowana od początku istnienia Oddziału przez prof. Czesława Łapicza.
Po przerwie odrodziła się jako Letnia Akademia Kultury i Języka Polskiego w 2017 r. Jest to intensywne nauczanie języka polskiego dostosowane do poziomu kompetencji językowych, prowadzone na poziomie uniwersyteckim (przez profesorów i doktorów habilitowanych UMK, specjalistów od nauczania języka polskiego jako obcego). Uzupełnieniem zajęć są konsultacje językowo-problemowe prowadzone zgodnie z potrzebami i zainteresowaniami.
Wsparcie dla Uniwersyteckiego Koła Naukowego Miłośników Ziem Kresowych zrzeszającego polskich studentów ze wszystkich krajów Europy Wschodniej obejmowało program kulturalny, krajoznawczy, współpracę z osobami studiującymi na Ukrainie i Białorusi, spotkania okazjonalne i wigilijne. Program działał przez ponad dwadzieścia lat do 2012 r.
Oddział prowadził również programy współpracy pomiędzy szkołami patronackimi. Szkoły z zagranicy i z kraju podpisywały porozumienia, w ramach których współpraca trwała przez rok. Wspólne projekty, wymiana wiadomości, konkursy były możliwe dzięki dostępności internetu, wizytom i rewizytom w szkołach.
Przez lata Oddział organizował pod Toruniem dwutygodniowe kolonie letnie o charakterze integracyjnym, w których brało udział ok. 360 dzieci rocznie. Oddział udzielał także bezpośredniego wsparcia szkołom i uczniom poprzez przekazywanie wyprawek dla pierwszoklasistów oraz pomocy dydaktycznych.
Od 2014 r. roku odbywają się szkolenia i warsztaty dla nauczycieli, których zadaniem jest wzmocnienie roli nauczyciela, dostarczenie mu nowoczesnych narzędzi do pracy. Oddział współpracuje ściśle z Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, m.in. podczas goszczącego w Toruniu Kongresu Szkół Działających w Obcych Systemach Edukacji.
Oddział Kujawsko-Pomorski popularyzuje także i promuje dorobek artystyczny Polonii i Polaków z zagranicy. Zaprezentował mieszkańcom Torunia szereg wystaw ukazujących osiągnięcia artystów Polaków zrzeszonych w Towarzystwie Plastyków Polskich na Białorusi.
Oddział opiekował się również ludźmi starszymi. Wsparcie obejmowało kombatantów, nauczycieli, działaczy organizacji polonijnych, którzy odwiedzali najważniejsze sanktuaria i miejsca związane z polską historią. Wielu z nich było także benefi cjentem pomocy materialnej.
Warszawski Oddział jest jednym z najstarszych Oddziałów Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, które 30 lat temu powstało na fundamentach Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną „Polonia”. To w jego szeregach byli obecni wielcy założyciele „Wspólnoty”, jak twórca i wieloletni prezes prof. Andrzej Stelmachowski oraz prof. Krzysztof Skubiszewski.
Oddział współtworzyli wszyscy liderzy czternastu towarzystw kresowych, działających w Warszawie i na Mazowszu. W działalności Oddziału od wielu lat dominowała aktywność wolontariatu Kresowiaków, nauczycieli i uczniów szkół warszawskich, a także licznych środowisk spoza Warszawy polegająca na organizowaniu pomocy dla środowisk polskich na Wschodzie. Głównym kierunkiem pracy jest organizacja wymiany młodzieży oraz wsparcia metodycznego dla nauczycieli szkół i punktów nauczania języka polskiego na Litwie, Łotwie, Białorusi i Ukrainie. Szczególną uwagę poświęcano Białorusi w związku z trudną od lat sytuacją polityczną.
Przez minione lata Oddział wspierał także aktywność grup młodzieży. Szkoły warszawskie otaczały wsparciem oświatowe placówki polskie na Litwie w Korwiu, Wersoce i Niemenczynie, a od kilku lat także w Egliszkach, Czużekampiach, Jaszunach i Solecznikach.
Wielką rolę w działalności Oddziału przez lata odgrywały środowiska harcerskie związane z ZHR oraz młodzież akademicka uczelni warszawskich UW i UKSW. Z inicjatywy członka Oddziału dr. Roberta Wyszyńskiego studenci polscy ze Wschodu zrzeszyli się w Studenckiej Międzyuczelnianej Organizacji Kresowiaków (SMOK).
Przez kilka lat Oddział skupiał się na organizacji krótkich pobytów edukacyjnych dla młodzieży kresowej ze szczególnym uwzględnieniem Białorusi, Litwy, Ukrainy i Rosji. Organizował wycieczki do Warszawy, Krakowa, Częstochowy, Wadowic, Lichenia Gietrzwałdu i Zakopanego. Od kilku lat Oddział realizował akcję „Lato z Polską”. Przez ostatnie dziesięciolecie przyjechały na kolenie do mazowieckich miejscowości tysiące dzieci i nastolatków z Litwy, Białorusi i Ukrainy.
Od 1990 r. do 2012 r. Oddział współpracował z Komitetem Pomocy Polakom na Wschodzie Kongresu Polonii Amerykańskiej w Południowej Kalifornii (Los Angeles). Zebrane przez Komitet pieniądze Oddział przekazywał na wybrane przez darczyńców cele. Przez 22 lata współpracy Komitet sfi nansował za pośrednictwem Oddziału setki przedsięwzięć za kwotę 800 tys. dolarów.
W ostatnim dziesięcioleciu zmniejszył się stan liczebny członków Oddziału – z początkowo blisko 2000 do 470. Sytuacja ta wynika z wieku pokolenia przesiedleńców z Kresów. Odeszli na wieczną wartę bardzo zasłużeni Kresowianie, którzy stanowili dotąd siłę napędową środowiska.
W latach 1988-1989 powstała struktura organizacyjna pod nazwą „Straż Mogił Polskich na Wschodzie”. Pierwszą ważną akcją przeprowadzoną przez Straż było upamiętnienie latem 1991 r. polskich ofi ar terroru sowieckiego. Przy okazji stawiania krzyży zorganizowano pomoc charytatywną oraz przeprowadzono akcję oświatową wśród polskiej mniejszości narodowej. Straż stała się inspiracją dla założonego w 1991 r. Oddziału Dolnośląskiego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
Efekty tej akcji zaowocowały późniejszym trendem działalności grupy oraz powstałego na jej bazie i z jej inicjatywy Oddziału Dolnośląskiego, który utworzono jesienią z inspiracji ówczesnego rektora Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Wojciecha Wrzesińskiego, dr. Mikołaja Iwanowa, doc. Pawła Zworskiego, dr. Antoniego Kuczyńskiego i dr. Adolfa Juzwenki.
Oddział działał początkowo równolegle ze Strażą Mogił Polskich, wykorzystując jej kontakty na Wschodzie. Właśnie w początkowym okresie wykształcił się zasadniczy schemat programu Oddziału Dolnośląskiego obejmujący działalność: kulturalno-oświatową, upamiętniającą, dokumentacyjno- badawczą, charytatywną, łączącą Kresowian z inicjatywami w kraju oraz wydawniczą.
Po kilku latach główną działalnością kulturalno-oświatową stały się Wszechnice Polskie na Wschodzie oraz Dni Kultury Polskiej. Wszechnice prowadzone są w środowiskach polskich na Grodzieńszczyźnie i Mińszczyźnie, a także wśród naszych rodaków na Litwie (Ejszyszki, Druskienniki, Kowno) oraz Ukrainie (Drohobycz, Sądowa Wisznia. Lwów).
W ramach Dni Kultury Polskiej formułę wszechnicy poszerzono o występy zaproszonych gości krajowych. Dni były przez lata stałym punktem wsparcia środowisk polskich Ziemi Wołkowyskiej oraz Iwieniecko-Wołożyńskiej.
Osobnych rodzajem działalności kulturalno-oświatowej były konferencje naukowe organizowane we Wrocławiu i pobliskim Bagnie dzięki współpracy z Wyższym Semnarium Duchowym Księży Salwatoriantów. Dwie najważniejsze z nich zorganizowane wysiłkiem dr. Antoniego Kuczyńskiego były poświęcone losom ludności polskiej w Kazachstanie i na Syberii. Ich uczestnikami byli specjaliści z kraju i z zagranicy. Po konferencjach zostały wydane dwa tomy studiów.
Z kolei akcje upamiętniania były kontynuacją pracy Straży Mogił Polskich z udziałem miejscowych środowisk polskich. Obejmowały wstawianie krzyży na nieznanych lub zaniedbanych mogiłach polskich wojskowych, powstańców lub w miejscach kaźni ludności cywilnej. Efektem akcji jest ponad 50 krzyży oraz dwie kapliczki wotywne w następujących miejscowościach: Nowiki, mińskie Kuropaty, Wawiórka, Kodziowce, Puszcza Nalibocka, Bobrujsk, Kojdanów, Nacza, Nieciecz, Wołkowysk, Indura, okolice kanału augustowskiego, Narocz oraz na Ukrainie w miejscowości Kłodno i na przedmieściach Lwowa.
Od początku nowego stulecia Oddział Dolnośląski zaangażował się bardziej w prace na rzecz środowisk polskich w Czechach i na Węgrzech. Zwłaszcza na Zaolziu aktywność Oddziału zaowocowała wieloma wydarzeniami, z których największym była organizacja w 2014 r. rekonstrukcji historycznej w Cieszynie pt. „Wymarsz kompanii cieszyńskiej do Legionów Polskich”. Utrwaliła się też z czasem tradycja zapraszania na kolonie we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku najlepszych uczniów ze szkół polskich działających na Zaolziu (m.in. w Jabłonkowie, Wędryni, Trzyńcu, Bystrzycy). Kolonie te wpisały się w formułę „Lata z Polską”, w ramach której od 2019 r. uczestniczyły też w obozach dzieci polskie z Litwy.
Zaangażowanie w nowych obszarach pracy społecznej nie oznaczało zerwania wieloletnich kontaktów z Polakami z Białorusi, Litwy i Ukrainy. Dla rodaków ze Wschodu zorganizowaliśmy Letnie Akademie Kultury i Języka Polskiego, na które regularnie zapraszani są nauczyciele z Ukrainy, Białorusi i Litwy, a także Polonijny Turniej Piłki Siatkowej, który odbył się osiem razy we Wrocławiu i na Zaolziu, gromadząc drużyny z Litwy, Białorusi, Czech, Ukrainy i Polski. W 2011 r. Oddział Dolnośląski aktywnie zaangażował się w organizację we Wrocławiu Letnich Igrzysk Polonijnych, a w 2014 r. w przygotowanie i przeprowadzenie Zimowych Igrzysk Polonijnych w Jeleniej Górze.
Oddział został utworzony 14 grudnia 1996 r. Ze względu na położenie Zamościa specjalizuje się on we współpracy z Polakami z Litwy, Białorusi i Ukrainy, a w ostatnich latach także z Rumunii.
Oddział sukcesywnie wspiera umowy partnerskie między szkołami z Zamościa i okolic a szkołami litewskimi. Ponadto kilkukrotnie zapraszano do Zamościa na gościnne występy Polski Teatr Ludowy ze Lwowa. Od lat współorganizuje festiwale integracyjne, corocznie organizuje letnie kolonie integracyjne dla polskiej młodzieży z zagranicy oraz dzieci z gminy Zamość na terenie Roztocza. Intensywnie działa na polu organizacji letnich wakacji oraz wycieczek dla polonijnej młodzieży z zagranicy.
W okresie wakacyjnym na terenie Zamojszczyzny co roku przebywa ponad sto dzieci i młodzieży polonijnej z zagranicy. W roku 2005 r. Oddział podpisał umowę z Samodzielną Publiczną Stacją Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego w Zamościu na organizację letnich kolonii w ich ośrodku w Krasnobrodzie. Współpraca trwa do dziś. W lipcu i sierpniu przebywają tam grupy młodzieży z Litwy i Ukrainy, dla której Oddział zorganizował wycieczki do Zamościa i po Roztoczu, program rekreacyjny oraz zapewnił wiele rozrywek integrujących Polonię z dziećmi z gminy Zamość. Warto dodać, że Oddział współpracuje także z wójtem Gminy Zamość.
Oddział razem z Tomaszowskim Domem Kultury zorganizował także Integracyjny Festiwal Dorobku Artystycznego Polskich Środowisk Przygranicznych, w którym uczestniczyło ponad stu twórców ludowych z Polski, Ukrainy i Białorusi.
W maju 2005 r. zarząd Oddziału doprowadził do zawarcia partnerskiej współpracy pomiędzy Szkołą Średnią im. H. Sienkiewicza w Landwarowie (Litwa) a I Liceum Ogólnokształcącym im. J. Zamoyskiego w Zamościu.
Kolejna umowa partnerska została zawarta na początku roku 2006 pomiędzy Szkołą Średnią im. M. Konopnickiej we Lwowie a Zespołem Szkół w Skierbieszowie.
Poza stałymi formami współpracy Oddział uczestniczył w akcji „Paczka na Wschód”, której fi nałowy koncert, transmitowany przez TVP, odbył się 6 stycznia 2009 r. w zamojskiej katedrze.
W ostatnim okresie Oddział dzięki pozyskaniu lokalnych sponsorów podjął kilka nowych inicjatyw. W 2016 r. była to zbiórka artykułów o wadze 1,5 tony, które zostały przekazane Związkowi Polaków w Suczawie na Bukowinie (Rumunia). W roku 2017 r. udzielono wsparcia fi nansowego Teatrowi Tańca „Kwieciste Gwiazdy” z Ukrainy z miejscowości Kiwerce, gdzie trzon zespołu stanowią wychowankowie Rodzinnego Domu Dziecka.
Ponadto w latach 2017-2019 na prośbę burmistrza Tomaszowa Lubelskiego Oddział dofi nansował wypoczynek dzieci z polskich rodzin dysfunkcyjnych z Krzemieńca i Kiwerc na Ukrainie. Corocznie w okresie wakacyjnym około trzydzieścioro dzieci przebywało na koloniach w Tomaszowie Lubelskim.
W dniu 29 listopada 2019 r. wspólnie z Lubelską Izbą Rolniczą Oddział zorganizował wyjazd do Włodzimierza Wołyńskiego (Ukraina) i okolic w celu odwiedzenia mogił Polaków.
PATRONAT MEDIALNY
OPRACOWANIE INFORMATYCZNE I GRAFICZNE PORTALU - © POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
ZDJĘCIA - © AGATA PAWŁOWSKA - POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Kopiowanie całości lub części zabronione. Materiał chroniony prawem autorskim.
41097
