Tomasz Różniak,
Skarbnik Zarządu Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

---

Trzy dekady działalności Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

Polacy za granicą plasują się na szóstym miejscu w świecie pod względem liczebności w stosunku do ludności kraju ojczystego. Mimo że każdy z nas mieszkających w Polsce ma w rodzinie bliższej lub dalszej osoby żyjące poza Polską, to powszechna wiedza o Polonii, Polakach poza granicami, w tym o przyczynach emigracji ostatnich 200 lat, wkładzie Polaków w rozwój „nowych ojczyzn”, znajomości historii Kresów, o Polonii amerykańskiej jako jednej z najbardziej zamożnych grup etnicznych w Stanach Zjednoczonych jest wciąż mała.

Polonia przypomina Polakom, czym jest miłość do ojczyzny

Ponad 20 milionów osób polskiego pochodzenia jest oczywiście wielkim wyzwaniem dla Polski w związku z pielęgnowaniem kultury i języka polskiego poza jej granicami, w potrzebie wspierania także materialnego, charytatywnego wielu środowisk polskich poza krajem. Wartość współpracy z Polonią i Polakami poza granicami jest nie do przecenienia przede wszystkim dla Polaków mieszkających w ojczyźnie. Dzięki niej przypominamy sobie o bogactwie i wartości polskiej kultury, pięknie i umiłowaniu języka ojczystego. Dzięki Polonii mamy także prawdziwe oparte na świadectwach lekcje patriotyzmu i budowaniu wspólnoty. W dzisiejszym świecie, w czasach globalizacji i skokowego rozwoju technologii, rozsiani po większości państw Polacy mają ogromny potencjał współpracy z macierzą w wymiarze ekonomicznym oraz stanowią nadal niewykorzystywany atut dla rozwoju Polski

Narodziny Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”

Po otwarciu granic po 1989 r., odzyskaniu wolności przemieszczania się, przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej migracja jest stałą częścią naszego życia społecznego. Tym bardziej konieczna była potrzeba dalekowzrocznej, mądrej polityki współpracy z Polonią i Polakami poza granicami. Bez wątpienia miał ją prof. Andrzej Stelmachowski, pierwszy marszałek odrodzonego Senatu, a także założyciel i pierwszy prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

Po latach komunizmu odbudowa relacji ze środowiskami polonijnymi na świecie, organizacja Światowych Zjazdów Polonii, wykorzystanie ogromnego entuzjazmu społecznikowskiego na rzecz współpracy przede wszystkim z Polakami na terenach byłego Związku Radzieckiego, rozpoczęcie programu licznych inwestycji infrastrukturalnych (np. szkoły, domy polskie, miejsca pamięci) dla Polaków na Białorusi, Litwie, Ukrainie, w Rumunii, Czechach, na Węgrzech i w Brazylii oraz wiele innych wydarzeń to było jego wielkie dzieło.

Dzięki prof. Andrzejowi Stelmachowskiemu Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” stało się wielką organizacją społeczną, która realizuje misję współpracy Polonii oraz Polaków z zagranicy z ojczyzną poprzez setki projektów w dziedzinach: oświaty (nauki języka polskiego), kultury, gospodarki, mediów, sportu i wsparcia organizacji polonijnych. Struktura organizacyjna Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” powstała w oparciu o 23 Oddziały w Polsce, które zrzeszają członków Stowarzyszenia. Ponadto powstały Domy Polonii w Krakowie, Lublinie, Ostródzie, Poznaniu, Pułtusku, Rzeszowie i Warszawie.

Kontynuacja misji

Misję Stowarzyszenia kontynuował marszałek Maciej Płażyński, którego w 2008 r., krótko przed swoją śmiercią, zaproponował na swego następcę prof. Andrzej Stelmachowski, doceniając jego autorytet publiczny i niezależność. Maciej Płażyński wiedział, że do efektywnej realizacji misji Stowarzyszenia konieczne jest budowanie w Polsce świadomości społecznej o Polonii i Polakach poza granicami. Gdy relacje z Białorusią uległy pogorszeniu, zdelegalizowano Związek Polaków na Białorusi, a działaczy polskich poddawano represjom, Maciej Płażyński wspólnie z samorządami lokalnymi z całej Polski rozpoczął społeczną akcję „Lato z Polską”, dzięki której w programach wakacyjnych uczestniczyło kilka tysięcy polskich dzieci z Białorusi. Wprowadzenie do dyskursu publicznego tematyki Polonii i Polaków poza granicami było jednym z ważnych celów jego działalności. Temu służyły wyjazdy z dziennikarzami do środowisk polskich poza granicami, stała współpraca z mediami przy licznych przedsięwzięciach polonijnych. Doprowadzenie do powrotu Polaków z Kazachstanu widział nie poprzez przekonanie wówczas rządzących polityków, a przez głośną akcję społeczną zbierania podpisów pod projektem ustawy repatriacyjnej, która miała pokazać rozmiar poparcia społecznego dla tej idei. W krótkim czasie rozpoczął konieczną restrukturyzację Biura Krajowego, nadał nowy wizerunek Stowarzyszeniu. Śmierć marszałka Macieja Płażyńskiego w katastrofie smoleńskiej przerwała tę prace.

Większa integracja

W 2010 r. prezesem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” został Longin Komołowski, wicepremier, minister pracy w rządzie Akcji Wyborczej „Solidarność” i Unii Wolności, wcześniej przewodniczący ZR NSZZ „Solidarność” w Szczecinie. Jego doświadczenie związkowe miało ogromne znaczenie w pracy na rzecz Polonii. Wiedział, jak wielką rolę odgrywają trwałe struktury społeczne. Przekonywał środowiska polonijne do budowy silnych organizacji, zachęcał „młodą” Polonię do uczestnictwa w „starych” organizacjach polonijnych, które lata świetności miały za sobą. Wiedział, jak wielki trud społeczny jest związany z budową struktur organizacyjnych, zaplecza materialnego, jak łatwo to bezpowrotnie stracić. Longin Komołowski zwracał nieustannie uwagę na problem jedności i współpracy środowisk polonijnych, pokazując Polaków na Litwie jako przykład, że tylko współpraca zapewni sukces.

Nowe wyzwania

Bez wątpienia dorobek i doświadczenie Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” są wyjątkowe. Wykorzystanie doświadczeń, działań i myśli poprzednich prezesów oraz dotychczasowej pracy Stowarzyszenia jest ważnym, ale niewystarczającym warunkiem jego rozwoju. Po niespełna trzech dekadach od powstania Stowarzyszenia wymagana jest również pogłębiona refleksja nad jego przyszłością.

Choć misja się nie zmienia, to nowe warunki życia Polaków poza granicami, potrzeby Polonii, nowe kierunki migracji Polaków, nieustanny rozwój technologii powodują, że konieczne jest re definiowanie celów i form pracy. W tym kontekście prezes Stowarzyszenia Dariusz Piotr Bonisławski podkreśla konieczność profesjonalizacji działań Biura Zarządu Krajowego, nieustannego rozwoju zespołu, nabywania nowych umiejętności, aby być wiarygodnym i kompetentnym w podejmowanych wyzwaniach współpracy z Polonią. Menedżerskie doświadczenia Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” stworzonego przez Dariusza Piotra Bonisławskiego są przykładem tego, jak można dziś wiarygodnie wypełniać misję Stowarzyszenia. Profesjonalne podejście w zarządzaniu jest warunkiem nie tylko rozwoju, lecz także przetrwania Stowarzyszenia. Nie może ono jednak zastąpić jego społecznego wymiaru, które jest bogate aktywnością swoich członków.

Budowanie świadomości społecznej na temat Polonii oraz akcje społeczne angażujące różne środowiska w sprawy Polonii są konieczne dla wypełnienia przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” misji i pracy na rzecz Polonii i Polaków poza granicami kraju.

STRONA GŁÓWNA