Wspierając działania Polaków zamieszkałych na Litwie, uczniów i osób zaangażowanych w działalność szkół polskich w Połukniu i Starych Trokach, postulujemy utrzymanie samodzielnego funkcjonowania placówek, zapewniającego dostęp do nauki języka polskiego, historii i wiedzy o wspólnych wielowiekowych losach polsko-litewskiej państwowości.
Decyzja Okręgowego Sądu Administracyjnego w Wilnie z dnia 4 maja br. zawieszająca decyzję o reorganizacji dwóch szkół polskich w rejonie trockim, otwiera dalszą przestrzeń do kontynuacji polsko-litewskiego dialogu w zakresie zagwarantowania mniejszości polskiej dostępu do szkolnictwa w języku narodowym i funkcjonowania polskiej oświaty.
Wspólne, wielowiekowe, polsko-litewskie dziedzictwo kulturowe zbudowane na poszanowaniu praw i wspólnot, jest ponadczasową wartością, na której opieramy wzajemny szacunek, lojalność i katalog wyznawanych zasad.
Integralnym elementem tegoż dziedzictwa są narodowe języki, historia i wspólny dorobek kulturalny, czego potwierdzeniem było wypracowanie Traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy z 26 kwietnia 1994 roku, a także obopólna akceptacja europejskich standardów w zakresie traktowania mniejszości narodowych.
Uwzględniając przytoczone okoliczności, apelujemy o pozostawienie pełnego i samodzielnego funkcjonowania szkoły podstawowej im. Andrzeja Stelmachowskiego w Starych Trokach oraz gimnazjum im. Longina Komołowskiego w Połukniu. Komisja Łączności z Polakami za Granicą zwraca się do stron polsko-litewskiego dialogu o wypracowanie stosownych rozwiązań.
Budowanie tożsamości kulturowej i nauka języka ojczystego jest integralnym elementem funkcjonowania każdej mniejszości narodowej, stworzenie warunków do dalszego funkcjonowania polskich placówek w dotychczasowej formie, wpisze się w ciąg wzajemnych działań na rzecz utrzymywania pozytywnych relacji Polski i Litwy w sferze społecznej, edukacyjnej i kulturalnej.
Przewodniczący Komisji
Robert Tyszkiewicz
Instytucja/organ prowadzący szkołę - Wydział Oświaty Samorządu rejonu trockiego
Szkoła przygotowuje uczniów do egzaminów zewnętrznych w polskim systemie oświaty
Krótki opis szkoły (źródło: szkoła)
Szkoła, z dumą nosząca imię prof. Andrzeja Stelmachowskiego, jest przyjazna i bezpieczna. Stwarza uczniom warunki do wszechstronnego rozwoju. Dba o wysoki poziom nauczania, wszechstronny rozwój osobowy ucznia oraz promuje zdrowy styl życia.
Szkoła Podstawowa im. Andrzeja Stelmachowskiego w Starych Trokach otwarta na zmiany i innowacje. W ciągu ostatnich lat szkoła koncentruje się nie tylko na wskaźnikach akademickich, ale także na kształtowaniu ogólnych umiejętności i kompetencji: inicjatywa, praca w zespole, komunikacja, przedsiębiorczość, nawyki komputerowe oraz inne ogólnoludzkie i życiowe wartości. Cele działalności szkolnej są kierowane na edukację obywatelską, akcentując harmonię odpowiedzialności, obowiązku, prawa i możliwości uczniów. Dużo uwagi zwraca się na etos szkoły – na zachowanie się uczniów, na odpowiednie otoczenie szkolne, na jakość nauczania, na współpracę uczniów, nauczycieli i rodziców.
2002 rok zapisał się na stałe do historii szkoły, w tym bowiem roku powstał zespół „Tęcza”, założycielką, którego była i obecnie kieruje Lilia Kieras. Jednym z celów zespołu "Tęcza" jest kultywowanie i szerzenie polskiego folkloru wśród dzieci i młodzieży. Najważniejsze zadania - to rozśpiewanie i roztańczenie oraz uwrażliwienie na piękno muzyki ludowej, ruchu i gestu.
Przy szkole od 10 lat działa polski kobiecy zespół ludowy “Stare Troki”, założony z inicjatywy nauczycielki muzyki Lilii Kieras i nauczycielki klas początkowych – Elwiry Lavrukaitienė. Zespół „Stare Troki” uświetnia swymi występami uroczystości szkolne i imprezy gminy Stare Troki, występuje na Festiwalach Kultury Polskiej Ziemi Trockiej, świętach religijnych i obyczajowych, promuje kulturę polską na Litwie. Zespolanki swym śpiewem wzbogacają również polskie Msze Święte w kościele w Starych Trokach. Tradycyjnie zespół uczestniczy w wieczorach wigilijnych całej wspólnoty szkolnej i gminnej.
Tak więc Szkoła jest nie tylko placówka oświatową, ale również ogniskiem kultury, zrzeszającą ludzi mieszkających a terytorium gminy Stare Troki.
Instytucja/organ prowadzący szkołę - Samorząd rejonu trockiego
Szkoła przygotowuje uczniów do egzaminów zewnętrznych w polskim systemie oświaty
Krótki opis szkoły (źródło: szkoła)
Szkoła znajduje się w odległości ok. 25 km od Trok i ok. 30 km od miasta Wilna. Szkoła zlokalizowana jest w pięknym krajobrazowo miejscu – w samym sercu Połuknia, otoczona lasem.
Polskie gimnazjum w Połukniu prężnie się rozwija, od kilku lat sukcesywnie rośnie liczba uczniów w klasach początkowych (w przyszłym roku szkolnym w początkówce będzie się uczyło nawet 52 dzieci), co gwarantuje rozwój szkoły. Gimnazjum realizuje wiele wartościowych projektów, m.in. „Erasmus+”, „Szkoły ambasadorkami Unii Europejskiej”, zajęcia są prowadzone według programu STEAM. Od początku bieżącego roku szkolnego połukniańskie gimnazjum zaczęło wdrażać unikatowy kierunek nauczania poprzez integrowanie wiedzy o pszczelarstwie. Podczas gdy w skali całego kraju średni wiek nauczycieli przekracza 50 lat, nauczyciele Gimnazjum im. Longina Komołowskiego mają średnio 45 lat. Zawdzięczając pokaźnym inwestycjom Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, które w latach 2010-2019 stanowiły ponad 363 tys. euro, pomieszczenia szkolne wyglądają naprawdę imponująco.
Aby jeszcze bardziej uatrakcyjnić bazę dydaktyczną kierownictwo polskiego gimnazjum złożyło pięć wniosków na projekty z funduszy RP, z których jeden ma na celu stworzenie nowoczesnego laboratorium przyrodniczego.
Polacy na Litwie stanowią najliczniejsza mniejszość narodowa. Według statystyk oficjalnych liczy 183 421 osoby, czyli 6,52% ludności tego kraju (2021). Mieszkają głównie w Wilnie i w zwartym osadnictwie w rejonach wileńskim, solecznickim, święciańskim i trockim (w rejonach solecznickim i wileńskim stanowią większość mieszkańców). Zamieszkują też w rozproszeniu resztę kraju, w przeszłości na Kowieńszczyźnie stanowili większość ludności. Zrzesza ich Związek Polaków na Litwie.
Już w latach 40. XX wieku, a więc wkrótce po aneksji Wileńszczyzny przez ZSRR, Polacy uzyskali prawo do własnego szkolnictwa, tworzenia organizacji społecznych i kulturalnych, a nawet własnej gazety Czerwony Sztandar. W chwili obecnej Litwa jest jedynym poza Polską krajem, w którym istnieje pełny system oświaty w języku polskim. Polskie szkoły w liczbie blisko 100 istnieją w rejonach solecznickim, wileńskim, święciańskim, trockim i orańskim. Działa tu również kilkadziesiąt polskich przedszkoli. W 2007 roku uruchomiono polskojęzyczną filię Uniwersytetu w Białymstoku w Wilnie (Wydział Informatyki i Ekonomii). Ponadto wyższe wykształcenie w języku polskim można zdobyć na wydziałach polonistyki uniwersytetów Wileńskiego oraz Edukacyjnego.
W roku szkolnym 2009–2010 na Litwie było 14 170 uczniów z językiem nauczania polskim, w 2010–2011 – 13 393, w 2011–2012 – 12 895 co stanowiło 3,3% od ogółu uczniów Litwy, choć jeszcze w latach 90. XX wieku do polskich szkół uczęszczało ponad 20 tys. uczniów. Spis narodowy Litwy podaje skład ludności według wieku w poszczególnych narodowościach, tak Polacy stanowią 5,2% ogółu ludności Litwy w wieku do 9 lat oraz 5,6% w wieku 10–19 lat. Z tego wynika, że ok. 40% Polaków w wieku szkolnym nie otrzymuje nauki w języku polskim.
