System oświaty polskiej na Litwie funkcjonuje od wielu lat, a placówki edukacyjne mają znaczący dorobek w podtrzymaniu tożsamości naszych rodaków . Są to ważne i cenione ośrodki, odgrywające istotną rolę w procesie edukacji młodego pokolenia Polaków mieszkających na Litwie. Niestety z biegiem lat rosną potrzeby infrastrukturalne i niezbędna jest stała modernizacja i rozbudowa. Dotyczy to również Gimnazjum im. Szymona Konarskiego w Wilnie, któremu niezbędna jest nowa hala gimnastyczna Wsparcia tego zadania podjęło się Stowarzyszenie "Wspólnota Polska". W celu omówienia planowanej inwestycji Tomasz Różniak Przewodniczący Zarządu Krajowego Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" i Maciej Kazienko Sekretarz Generalny SWP spotkali się z dyrektorem Gimnazjum Konarskiego Walerym Jaglińskim rozmawiając o rozbudowie i dalszej współpracy. Zgodnie z oczekiwaniami projekt finansowany będzie przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP.
Rozbudowa placówki o nową halę gimnastyczną umożliwi kompletowanie dwóch równoległych klas na każdym poziomie, eliminując ryzyko, że co drugi rok Gimnazjum nie będzie mogło przyjąć uczniów do jednej z klas. Taka sytuacja mogłaby prowadzić do wyboru przez rodziców litewskojęzycznych szkół w okolicy jako alternatywy dla edukacji ich dzieci.
Nowa sala sportowa to również dodatkowe sale lekcyjne oraz pomieszczenia przeznaczone dla pracowników zajmujących się dziećmi wymagającymi szczególnej troski. Z powstałych przestrzeni będzie korzystać cała społeczność szkolna, licząca około 560 osób, w tym uczniowie i nauczyciele. Sala sportowa będzie miała również charakter otwarty dla lokalnej społeczności, umożliwiając organizację zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży w różnym wieku, zamieszkałych w dzielnicy przylegającej do szkoły. Nowe pomieszczenia będą także służyć do prowadzenia różnorodnych spotkań, zajęć kółek zainteresowań, konkursów oraz zawodów sportowych. Dzięki temu infrastruktura szkoły stanie się bardziej funkcjonalna i wszechstronna, wspierając nie tylko proces nauczania, lecz także integrację społeczną oraz rozwój uczniów na wielu płaszczyznach.
Zakończenie inwestycji planowane jest na koniec 2027 roku.
Gimnazjum im. Szymona Konarskiego w Wilnie powstało w roku 1964 jako Szkoła Średnia nr 29. Początkowo funkcjonowała jako szkoła polsko-rosyjska, jednak od roku 2001 nauczanie odbywa się wyłącznie w języku polskim. To placówka kształcąca dzieci i młodzież narodowości polskiej na Litwie, licząca obecnie 499 uczniów (klasy 0–8, I–IV).
W 2019 roku szkoła przyjęła ukierunkowanie „Innowacyjnej przedsiębiorczości”, co umożliwia uczniom lepsze dostosowanie się do dynamicznie zmieniających się realiów gospodarczych i społecznych. Od 2018 roku, czyli rok przed uzyskaniem statusu długiego gimnazjum, liczba uczniów systematycznie rośnie, średnio o 15% rocznie.
W placówce pracuje 57 nauczycieli, a także zespół specjalistów: pedagog specjalny, psycholog, pedagog społeczny, dwie bibliotekarki, inżynier oraz 17 pracowników technicznych. W gimnazjum od ponad 40 lat działa Zespół Pieśni i Tańca „Świtezianka”, uczniowski teatr „Szkic” oraz liczne kółka zainteresowań, w tym sportowe, językowe i plastyczne. Społeczność gimnazjum organizuje regularne wydarzenia kulturalne, takie jak jasełka, inscenizacje literackie, koncerty na Dzień Matki czy zakończenie roku szkolnego. Ważnym elementem życia szkoły jest obchodzenie świąt państwowych Litwy i Polski, a także działalność drużyny harcerskiej.
Gimnazjum aktywnie współpracuje z innymi placówkami edukacyjnymi na Litwie i w Polsce, realizując wspólne projekty. Szkoła jest również otwarta na gości z Polski – w szkolnym muzeum prezentowane są osiągnięcia uczniów, a teatr szkolny „Szkic” jest gospodarzem i uczestnikiem wielu wydarzeń artystycznych, w tym Festiwalu Teatrów Szkolnych, gdzie zdobywa liczne nagrody. Scena gimnazjum gości także aktorów Polskiego Teatru „Studio” w Wilnie oraz organizuje spotkania z pisarzami, naukowcami i artystami z Polski i Litwy.
Gimnazjum odgrywa rolę centrum kulturalno-społecznego wileńskiej dzielnicy Nowe Miasto. Udostępnia swoją aulę na próby Polskiego Zespołu Artystycznego Pieśni i Tańca „Wilia”, w których uczestniczy 40 osób. Dynamiczny rozwój szkoły oraz wzrost liczby uczniów powodują pilne zapotrzebowanie na dodatkową przestrzeń, gdyż obecny budynek jest zaprojektowany na 428 uczniów. To wyraźnie wskazuje na konieczność rozbudowy placówki, aby sprostać potrzebom rosnącej społeczności szkolnej.
Na wzgórzu, przy ul. Statybininkų 5 stał szary budynek. Tu mieściła się Szkoła Średnia nr 21, która działała od roku 1955. Była to szkoła z litewskim językiem nauczania, w której był zaledwie pion polskiej szkoły podstawowej. Funkcję dyrektora tej placówki pełnił Petras Jankauskas. W szkole liczącej 1700 uczniów pracował zgrany zespół wspaniałych nauczycieli, wyróżniający się lojalnością i przyjaznym nastawieniem do uczniów. Dyrektor P. Jankauskas uczył historii w klasach polskich, wicedyrektor J. Jazukevicius wykładał fizykę, A. Wiszniewska uczyła biologii. Wspaniałą polonistką była O. Gobryk, z panią A. Bazienė uczniowie poznawali zawiłości jęz. litewskiego. Matematyki uczyły S. Żabińska i A. Markšienė. W klasach początkowych pracowali J. Razukas, A. Razukienė, L. Bernatavičienė, J. Ilcewicz.
W roku 1960 do pracy w polskich klasach przyszli nowi nauczyciele: polonistka T. Sokołowska, nauczycielka historii M. T. Arońska, nauczycielka biologii T. Januszewska, matematyk I. Robaczewska, nauczycielka jęz. rosyjskiego R. Wasilewska. Szkoła rosła, zjawiły się w niej klasy z rosyjskim językiem nauczania. W klasach początkowych pracowały tu Z. Mieszczierikowa, Z. Kowalenko, W. Ryżkowa, R. Stupina, E. Bielska.
W styczniu roku 1964 Szkołę Średnią nr 21 podzielono na dwie samodzielne placówki oświatowe. Klasy litewskie zostały w budynku przy ul. Statybininkų, a polski i rosyjski pion przeniesiono na nowy adres przy ul. Konarskiego 37 (obecnie znajduje się tam Szkoła Sztuk Pięknych) jako nowa, polsko-rosyjska Szkoła Średnia nr 29, dyrektorem której została Katarzyna Palionienė. Do kadry pedagogicznej dołączają nowi pedagodzy: K. Visockienė (jęz.angielski), J. Magaramienė (jęz. niemiecki), I. Sławińska (matematyka). Do pracy w klasach początkowych przyszły D. Wilimienė, A. Łuksza, W. Bielewicz. E. Jankiełajć – od robótek ręcznych, fizykę wykładała M. Szejnicka, chemię – W. Biedulska, jęz. polski – A. Gulbinowicz, geografii i muzyki uczyła Cz. Totolis, a jęz. litewskiego O. Kiecorienė. Po kilku latach dla szkoły litewskiej wybudowano nowy gmach przy ul. Skroblų, co umożliwiło Szkole Średniej nr 29 wrócić do budynku przy ul. Statybininkų 5 i pracować w dwóch językach nauczania – polskim i rosyjskim. Do chwili obecnej adres naszej szkoły już się nie zmieniał.
Mijały lata, na zmianę starej kadrze przyszła nowa, powracali absolwenci. Od 1980 roku funkcję dyrektora pełnił Henryk Bukowski, od 1994 szkołą kieruje Teresa Michajłowicz. W roku 1992 zaprzestano kompletowania klas w języku rosyjskim i już od roku 2001 nauczanie odbywa się wyłącznie w języku polskim.
Wielkim wydarzeniem dla społeczności naszej szkoły było nadanie imienia Szymona Konarskiego. Miało to miejsce 16 czerwca 1993 roku. Z tej właśnie okazji zaczęto organizować uroczystości na cześć patrona. Szczególnie uroczysta akademia odbyła się w dniach 1–2 marca 1996 roku, kiedy to szkole został wręczony sztandar. Jego fundatorami byli wrocławianie pochodzący z Wilna, sztandar został wykonany przez siostry zakonne, frędzle sprowadzono z Francji, fragment uzupełniła wileńska pracownia „Dailė”. Uroczysta akademia odbyła się 2 marca w auli szkoły. Swoją obecnością święto uhonorowali dostojni goście: ambasador RP na Litwie prof. J. Widacki, prezes TPGiW z Wrocławia R. Filipowicz.
Na pierwszym piętrze szkoły w tym dniu dokonano aktu odsłonięcia popiersia Szymona Konarskiego (rzeźbę wykonał student V roku Wyższej Szkoły Państwowej Sztuk Pięknych we Wrocławiu J. Kulik).
Kolejnym ważnym krokiem w dziejach szkoły było otwarcie sali muzealnej. Miało to miejsce 26 marca 2010 roku, bo właśnie w tym miesiącu przypada rocznica urodzin patrona szkoły. Uroczystego przecięcia wstęgi dokonali poseł na Sejm Republiki Litewskiej Jarosław Narkiewicz, Dyrektor Domu Kultury Polskiej w Wilnie Artur Ludkowski oraz wieloletni chórmistrz zespołu „Świtezianka”, żołnierz AK Władysław Korkuć oraz pani dyrektor Teresa Michajłowicz. To muzeum jest przede wszystkim miejscem pamięci o naszym patronie Szymonie Konarskim. Zgromadzono tu również dowody rozległej działalności szkolnej. Jedna część muzeum obejmuje pamiątki o działalności zespołu „Świtezianka”: folderki, nagrody, ręcznie wykonane elementy strojów ludowych. Obok gablota zawiera kolejne dowody życia artystycznego w szkole – to nagrody zdobyte przez zespół teatralny „Szkic”. Oddzielne miejsce zajmują puchary wywalczone przez naszych uczniów w zawodach sportowych. Kolejny element wystawy stanowią pamiątki z wyjazdów, prezenty zaprzyjaźnionych szkół.
Szkoła idzie w nogę z czasem: od 2001 roku wprowadzono profilowane nauczanie. Sale lekcyjne są wciąż modernizowane, obecnie każda jest wyposażona w komputer, rzutnik, w kilku z nich zamontowano tablice interaktywne. Dysponujemy dwiema pracowniami informatycznymi. Staramy się połączyć w sobie nowoczesność z tradycją. Pragniemy, by każdy nasz uczeń czuł przyjazną i bezpieczną atmosferę panującą w szkole.
Szymon Konarski, (1808-1839), patriota i działacz społeczny wstąpił w 1825 r. jako ochotnik do wojska polskiego. W czasie powstania listopadowego dosłużył się stopnia kapitana, a po upadku Warszawy emigrował do Francji. W latach następnych poświęcił się pracy nad uwolnieniem Polski. W 1833 r. aresztowany został przez Prusaków, gdy śpieszył do Królestwa, by wziąć udział w wyprawie Zaliwskiego. W 1834 r. brał udział w wyprawie sabaudzkiej i walczył o zjednoczenie Włoch. Po nieudanej wyprawie powrócił do Paryża i tu zaczął wydawać w 1835 r. dziennik "Północ", w którym propagował zasady demokratyczne. Wkrótce jednak opuścił Francję, powrócił do kraju, gdzie współpracował przy założeniu w Krakowie tajnego Stowarzyszenia Ludu Polskiego, które rozwinęło swą działalność niepodległościową na wszystkich ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Rozpoczął działanie w zaborze rosyjskim, które nie dążyło do natychmiastowego wywołania powstania, lecz miało na celu oświecanie ludu wiejskiego i wciąganie go w orbitę pracy patriotycznej polskiej. W pracy swej znalazł dużą pomoc i zrozumienie zarówno u szlachty, króra uznała poglądy Stowarzyszenia na kwestię włościańską, jak też u samego ludu wiejskiego. Akcję jego wyśledziła rosyjska policja zagraniczna, a raport ambasady paryskiej, do której dołączono portret Konarskiego, stał się przyczyną jego zguby. Aresztowany został w drodze do Mińska, dokąd uciekał z Wilna przed członkami ochrony. W więzieniu mimo tortur, których nie szczędził prezes komisji śledczej kniaź Trubiecki, nie zdradził organizacji i z całym bohaterstwem szedł na śmierć, którą poniósł 27.02.1839 r. w Wilnie. Został publicznie rozstrzelany.
