Na podstawie zawartego 30 lipca 1941 r. układu pomiędzy rządami Polski i ZSSR, rząd sowiecki uznał za nieważne traktaty sowiecko-niemieckie dotyczące zmian terytorialnych Polski. Przywrócono także stosunki dyplomatyczne pomiędzy obydwoma państwami. Rząd sowiecki wyraził również zgodę na formowanie na terytorium ZSSR Armii Polskiej.
W zawartej 14 sierpnia 1941 r. umowie wojskowej określono jej liczebność na 30 000 ludzi. Armia Polska w ZSSR miała składać się z jednostek lądowych. Żołnierze służący w lotnictwie lub Marynarce Wojennej mieli być kierowani do Wielkiej Brytanii w celu uzupełnienia znajdujących się tam jednostek polskich. Nabór miał być prowadzony wśród obywateli polskich znajdujących się na terytorium ZSSR: deportowanych, więźniów obozów i kolonii karnych oraz jeńców wojennych. Rząd ZSSR ogłosił dekret amnestyjny dla obywateli polskich. Dowódcą Armii Polskiej mianowany został generał Władysław Anders. Jej wyposażenie w sprzęt i uzbrojenie winny zapewnić ZSSR i Wielka Brytania w ramach dostaw amerykańskich z programu Land and Lease Bill.
Masowy napływ ochotników spowodował, że w grudniu 1941 r. podwyższono etat armii do 96 000 ludzi. 27 000 żołnierzy miano ewakuować w celu uzupełnienia Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Obozy i jednostki polskie zostały umieszczone w Azji Środkowej. Rozpoczęto formowanie 6 dywizji piechoty, z czego 2 według etatów polskich (3 pułki piechoty i pułk artylerii), a 4 według etatów brytyjskich (2 pułki piechoty), brygady artylerii, brygady pancernej, pułku saperów, pułku łączności oraz służb.
2 lutego 1942 r. władze sowieckie wystąpiły z propozycją wysłania 5 Dywizji Piechoty na front. Spotkało to się z odmową dowództwa polskiego, wynikającą z faktu, iż dywizja nie była w pełni wyszkolona i uzbrojona (brak artylerii ppanc i plot, niepełna artyleria polowa), a także, iż gen. Anders był przeciwny wysyłaniu na front pojedynczych dywizji, chcąc aby Armia Polska weszła do walki jako całość.
Odmowa ta spowodowała, że władze sowieckie ograniczyły przydziały żywności dla oddziałów. Dodatkowo sytuację komplikował fakt, iż z racji tych żywiono również kilkadziesiąt tysięcy cywilnej ludności polskiej, znajdującej się w obozach wojskowych. Wzajemne stosunki zaogniała sprawa braku wiadomości o losie ok. 20 000 polskich oficerów i policjantów, o których, pomimo licznych interwencji władz polskich, rząd sowiecki nie udzielał jasnych informacji.
W tej sytuacji podjęto decyzję o ewakuacji części sił polskich na Bliski Wschód. Miała ona pełne poparcie władz brytyjskich, zainteresowanych wzmocnieniem swych sił w tym rejonie. W trakcie pierwszej ewakuacji (na przełomie marca i kwietnia 1942 r.) przewieziono ok. 31 000 żołnierzy oraz 11 000 cywilów. W kwietniu 1942 r. władze sowieckie zamknęły polskie komisje poborowe, co faktycznie doprowadziło do ustania napływu nowych ochotników. Z pozostałych w ZSSR około 44 000 żołnierzy polskich tylko co 6 był uzbrojony; posiadali oni na wyposażeniu zaledwie 28 dział. Żołnierze byli skrajnie niedożywieni, a znaczna ich część żołnierzy chorowała na tyfus i malarię.
7 lipca 1942 r. rząd brytyjski wystąpił z wnioskiem o wycofanie reszty Armii Polskiej wraz z ludnością cywilną na Bliski Wschód. Po wyrażeniu zgody przez rząd sowiecki, w lipcu terytorium ZSSR opuściło 44 000 żołnierzy polskich i ok. 25 000 ludności czywilnej.
- gen. Władysław Anders.
- 6 dywizji piechoty,
- 1 brygada artylerii,
- 1 brygada pancerna,
- 1 pułk saperów,
- 1 pułk łączności,
- służby.
- ok. 75 000 żołnierzy
Generał Władysław Anders
W okresie I wojny światowej służył w armii rosyjskiej.
Od 1918 r. w Wojsku Polskim. Był m.in. dowódcą pułku i brygady kawalerii. Znany jeździec sportowy.
Wczasie kampanii 1939 r. dowodził grupą operacyjną kawalerii. Ciężko ranny dostał się do niewoli sowieckiej. Zwolniony z więzienia, w VIII 1941 r. objął dowództwo Polskich Sił Zbrojnych w ZSSR.
Następnie dowódca 2 Korpusu Polskiego oraz pełniący obowiązki Naczelnego Wodza.
W 1954 r. otrzymał stopień generała broni. Jeden z przywódców polskiej emigracji o wielkim autorytecie wśród Polaków.
Odznaczony m.in. orderem Virtuti Militari 2, 3, 4 i 5 kl., amerykańskim orderem Legii Zasługi, brytyjskim ordrem Łaźni i włoskim Krzyżem Walecznych.