Dobiegł końca cykl debat pod wspólnym tytułem "Polonia XXI wieku. Wyzwania stojące przed Polonią i Polakami mieszkającymi poza granicami”. W środowy wieczór 25 listopada odbyło się ich podsumowanie oraz próba wypracowania rekomendacji na przyszłość. We wszystkich spotkaniach - podzielonych umownie na trzy obszary zamieszkiwane przez Polonię, ale różniące się specyfiką i powodem zamieszkania poza granicami kraju: Europa Zachodnia, Ameryka Północna i Południowa oraz Wschód, uczestniczyli goście reprezentujący polską administrację rządową, organizacje polonijne ale przede wszystkim młodzież polskiego pochodzenia. Nie inaczej było w trakcie podsumowania.
W imieniu młodej Polonii głos zabrali: Jakub Staniewski - prezes Polskiego Stowarzyszenia Młodzieży w USA, reprezentujący Amerykę Północną i Południową, Krystian Klekot - sekretarz Koła Polskich Studentów na Uniwersytecie w Sorbonie występujący w roli rzecznika młodzieży z Europy Zachodniej oraz Paweł Szutow - członek Klubu Studenta Polonijnego Stowarzyszenia "Wspólnota Polska", przedstawiający sytuację Polaków na Wschodzie.
I tak w przypadku obu Ameryk zaprezentowano problemy i wyzwania tamtejszej Polonii wskazując na utrudnienia w przekazywaniu znajomości języka polskiego z pokolenia na pokolenie, co może być pewnym paradoksem zważywszy na niezwykle rozwiniętą sieć szkolnictwa polonijnego oraz - zwłaszcza w przypadku Stanów Zjednoczonych Ameryki - jego wieloletnią tradycję oraz poziom organizacyjny.
Europa Zachodnia to kwestia kultywowania polskiej tożsamości oraz dostęp do szkół z polskim programem nauczania. Wyzwaniem staje się atrakcyjność zajęć edukacyjnych, które powinny łączyć nowoczesne sposoby nauczania z przekazem kulturowym specyficznym dla polskiej tradycji narodowej.
Wschód to głównie problemy językowe. Okazuje się bowiem, że pomimo geograficznej bliskości z macierzą znajomość polskiej mowy i pisma (opartej na alfabecie łącińskim) jest mocno zróżnicowana. Dla przykładu na terenie Rosji - znikoma, zaś w granicach Ukrainy przynajmniej zadawalająca. Tendencją jest jednak stopniowe zanikanie umiejętności językowych. Być może wynika to z życiowej perspektywy młodych Rosjan polskiego pochodzenia, którzy swoją przyszłość chętniej sytuują w Europie Zachodniej niż w Polsce, co daje się również zauważyć na terenach Ukrainy i Białorusi coraz bardziej utożsamiających się z ideałami globalizacji reprezentowanej dla przykładu przez Unię Europejską.
To był głos młodego pokolenia. Reprezentancji instytucji rządowych oraz organizacji sprawujących pieczę nad Polonią i Polakami za granicą akcentowali bardziej generalne aspekty podtrzymywania polskości.
Jan Dziedziczak, Sekretarz Stanu, pełnomocnik Rządu RP do Spraw Polonii i Polaków za Granicą zwracał uwagę na znaczenie współpracy - na różnych poziomach i w każdej możliwej formie - z młodzieżą polskiego pochodzenia. Jej zwornikiem jest i być powinno w przyszłości przekonanie o wartości jaką niesie za sobą "bycie Polakiem". Unikalny zestaw cech i kodu kulturowego wyrażonych przez język i naszą historię. Ale też swoista wrażliwość na idee które konstytuowały naszą tolerację, solidarność oraz patriotyzm rozumiany z jednej strony jako miłość do ojczyzny, z drugiej zaś jako gotowość pomocy innym, w imię wyznawanych wartości. Z tego powodu historyczne postaci takie jak chociażby Chopin czy Skłodowska stają się uniwersalnym wzorem oraz powszechnie zrozumiałym ambasadorem polskości, na które możemy i powiniśmy się powoływać w dialogu kulturowym ze światem.
Dariusz Piotr Bonisławski, prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska", odnosząc się do wieloletniej praktyki opieki nad Polonią, jaką sprawuje Stowarzyszenie powołane do tej misji 30 lat temu, stwierdził, że aktywność polonijna daje obopólne korzyści. Wzmocnienie więzi z ojczyzną poparte stosowną edukacją sprawia, że polskość staje się wartością rozpowszechnianą w miejscach zamieszkania naszych rodaków. Zaangażowanie na przykład w wolontariat czy polonijne projekty pozwala na zdobycie nowych, życiowo ważnych kompetencji - jak chociażby umiejętność współpracy z instytucjami wspierającymi propolską aktywność. Życie polonijne to również integracja środowisk polskich w skali całego świata. Przykłady owocnych znajomości pojawiają się po każdym przedsięwzięciu organizowanym przez "Wspólnotę Polska" - czy to imprezach sportowych, czy projektach edukacyjnych, nie mówiąc już o dedykowanych integracji projektach młodzieżowych. Ważnym jest, aby każde tego typu przedsięwzięcie angażowało do działania. Bierny odbiór nawet najbardziej atrakcyjnych treści jest nieefektywny.
Wspólnym mianownikiem zarówno poprzednich jak i podsumowującej konferencji jest postulat naturalnej zastępowalności pokoleniowej, który sprowadza sie do przejmowania zadań związanych z podtrzymywaniem polskości przez młodych. Mając na względzie, że wspólczesna młodzież niezależnie od nacji ma wyższe niż ich poprzednicy wymagania - tak pod względem atrakcyjności jak i meritum - wyzwaniem staje się wypracowanie, oczywiście w porozumieniu i współpracy z nimi - nowych form polonijnej współpracy.
Znaczenie organizacji polskich i polonijnych na świecie i w Polsce nie dość, że nie maleje, to wzrasta wraz z postępem cywilizacyjnym oraz nasilaniem się zjawisk globalizacyjnych, dla których odpowiedzią winien być nowoczesny patriotyzm oparty na narodowej, kulturowej świadomości, wysokich kompetencjach osobistych oraz wspólnocie wokół wartości tradycyjnie konstytuujących polskość.
Odnosząc się statystycznie do cyklu konferencji warto zauważyć, że wzbudziły - co cieszy - bardzo duże zainteresowanie. Każdą z nich oglądało na żywo w przekazie internetowym w mediach społecznościowych oraz portalach Wspólnoty Polskiej ponad 4 tysiące osób, bezpośrednio uczestniczyło dzięki wideokonferencji każdorazowo ponad 100 osób, co daje imponującą liczbę ponad 16,5 tysiąca odbiorców.
W imieniu organizatorów - Klubu Studenta Polonijnego przy Stowarzyszeniu "Wspólnota Polsk", Forum Młodych Dyplomatów oraz Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Olsztynie i Koła Naukowego “Prawo i Wschód” wyrażamy nadzieję, że zaowocuje to nowymi projektami, aktywnościami i przyciągnie osoby, które dotychczas nie angażowały się bezpośrednio w działalność polonijną.
