Tę historię można byłoby opowiadać jak bajkę… Może dawno temu, a może i niedawno, przed kilku laty w ramach wizyty studyjnej dla kadry zarządzającej ze szkół z polskim językiem nauczania, działających w państwowych systemach edukacyjnych Litwy i Czech, zawdzięczając wsparciu „Wspólnoty Polskiej”, doszło do spotkania, które pokazało, że mimo dzielących nas granic mamy wiele wspólnego: polskie dziecko w szkole funkcjonującej w otoczeniu wielojęzycznym.
W ramach wzajemnych wizyt poznawaliśmy systemy edukacyjne Litwy i Czech, mieliśmy okazję obserwować proces kształcenia dzieci w polskich szkołach, znajdujących się na terenie Litwy i Czech, od przedszkola do szkoły średniej.
Zgodnie z myślą projektu „Wspólnoty Polskiej” Litwa – Czechy. Łączy nas Polska postanowiliśmy kontynuować zawartą przyjaźń, dlatego Centrum Pedagogiczne dla Polskiego Szkolnictwa Narodowościowego w Republice Czeskiej przy współpracy ze Stowarzyszeniem Polonistów na Litwie organizowało kolejne spotkania metodyczne. Zawdzięczając Ośrodkowi Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w 2018 roku odbyły się warsztaty metodyczne dla polonistów w Toruniu. Wówczas, dzieląc się doświadczeniem w pracy z dzieckiem wielojęzycznym, opracowywaliśmy koncepcję podstawy programowej z języka polskiego dla szkoły podstawowej i średniej. Były to bardzo interesujące warsztaty poprowadzone przez doświadczoną polonistkę, doradcę metodycznego, Katarzynę Ziołę-Zemczak, która przy pomocy technik coachingowych pomogła wypracować polonistom nowe podejście do przedmiotu, określić cele i przedyskutować sposoby ich realizacji. Były to spotkania niezwykle cenne, gdyż jako nauczyciele niemal codziennie stajemy przed nowymi wyzwaniami. Spojrzenie w szerszej niż ograniczona litewską rzeczywistością perspektywie pozwoliło na spojrzenie na naszą pracę w nieco innym świetle.
– Świat się zmienia w szalonym tempie i zadaniem nauczyciela jest nie tylko wyposażyć ucznia w wiedzę, ale przede wszystkim, przygotować małego człowieka do tego , żeby poradził sobie w tym zmieniającym się świecie. Rozwijanie kreatywności, umiejętności radzenia sobie w nowych sytuacjach, umiejętności rozwiązywania problemów, umiejętności komunikacji – to powinno być jednym z nadrzędnych celów każdego nauczyciela. Dlatego największe wyzwanie, przed którym staje współczesny nauczyciel, to umiejętne planowanie procesu dydaktycznego, aby kształcić w dziecku obok kompetencji przedmiotowych, kompetencje kluczowe. Dopiero, łącząc te umiejętności, uczeń poradzi sobie i podczas testów standaryzowanych po drugiej, i po czwartej klasie, i podczas olimpiad przedmiotowych, które sprawdzają „tradycyjną” wiedzę i umiejętności, ale również dobrze poradzi sobie w różnych sytuacjach życiowych – zauważyła Marzena Grydź-Willems, nauczycielka ze Szkoły-przedszkola „Źródełko”.
To temu wyjazdowi zawdzięczamy nowe pomysły na realizacje podstaw programowych, które warto wzbogacić o współczesną literaturę młodzieżową, w pracy z uczniem wychodzić od problematyki bliskiej mu, a potem usytuować tę wiedzę w przestrzeni historycznej i kontekście kulturowym. Oczywiście, bardzo ważna była również wymiana doświadczeń.
– Dowiedzieliśmy się, że nauczyciele polskich szkół w Czechach mają nieco inne problemy, niż nauczyciele polskich szkół na Litwie, np. coraz mniej dzieci mówi po polsku przychodząc do szkoły, za to każde mówi po czesku. Specyfika języka czeskiego sprawia, że nie mają oni problemów z niektórymi działami ortografii i nie muszą poświęcać tak dużo czasu na niektóre tematy, jak uczniowie na Litwie, dzięki temu mogą ten czas poświęcić innym zagadnieniom – kontynuuje nauczycielka.
W bieżącym roku w myśl hasła Litwa – Czechy. Łączy nas Polska we wrześniu zorganizowane zostały warsztaty metodyczne dla nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego, które odbyły się tradycyjnie w Toruniu. Pracownicy Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” zadbali i o sprawy merytoryczne, tzn. zaproszono kompetentnego trenera, jakim jest Kinga Maciaszczyk (nauczyciel, psycholog, polonista, terapeutą pedagogiczny, logopeda i surdopedagog w jednej osobie), i o sprawy organizacyjne (transport, wygodny hotel z salami konferencyjnymi, w których wygodnie prowadziło się warsztaty), i o atrakcje kulturalne (wycieczka po Toruniu, zajęcia edukacyjne w Muzeum Piernika). To, co też najbardziej cieszy, układając program, konsultowano się z osobami zainteresowanymi, co też przyniosło pozytywne wyniki.
Studia wyższe wyposażają nauczyciela w wiedzę merytoryczną, ale niestety nie w tzw. umiejętności „miękkie”, które pomagają w pracy ze współczesnymi uczniami, którzy przecież zmieniają się tak szybko, jak otoczenie, w którym dorastają. Już po powrocie z warsztatów do szkół nauczycielki mogły wykorzystać banalne i niebanalne narzędzia pracy proponowane przez trenerkę.
– Idąc na nieoczekiwaną zamianę lekcji koleżanki, pracującej w klasie 4, mogłam od razu wypróbować metody pokazane na warsztatach. Ich uniwersalność była bardzo przydatna, a zastosowanie – to już wyobraźnia nauczyciela, który może zmodyfikować je, dostosowując do poziomu konkretnej klasy – dzieli się wrażeniami Wiesława Czernigowska, nauczycielka z Gimnazjum im. W. Syrokomli.
Wszystkie uczestniczki warsztatów bardzo doceniły nie tylko metodyczno-dydaktyczne propozycje przedstawione podczas zajęć, ale i komentarz psychologiczny, który towarzyszył prezentowanym metodom.
– Podczas warsztatów mieliśmy możliwość przedyskutować wiele sytuacji, które mają wpływ na zachowanie dziecka. To pomogło lepiej zrozumieć, jak rozbudzić wewnętrzną motywację dziecka, która jest tak naprawdę cenniejsza niż motywacja zewnętrzna, czyli ocena – zauważa Barbara Zinkiewicz z Gimnazjum im. S. Konarskiego
Cieszy to, że ze spotkania nauczycielki wyniosły też umiejętności budowania relacji z rodzicami, wspierania dziecka w rozwoju.
– Pokazanie metod do lepszej pracy w grupie albo zajęć integracyjnych, a w szczególności ich omówienia od strony psychologicznej, uważam za silną stronę tych warsztatów. Bo to kompetencje planistyczne i projektowe, mediacyjne należy ciągle rozwijać i doskonalić – dodaje Mirosław Klim, wicedyrektor do spraw nauczania wczesnoszkolnego w Gimnazjum im. F. Ruszczyca.
–Dobrze, że trenerka zbudowała program warsztatów zgodnie z maksymą Konfucjusza: ,,Powiedz mi a zapomnę, pokaż mi a zapamiętam, zaangażuj mnie a zrozumiem”. Wszystko mogłyśmy wypróbować warsztatowo, a przez to lepiej nie tylko zapamiętałyśmy czy zrozumiałyśmy sedno sprawy, ale też mogłyśmy lepiej zrozumieć ucznia, który potem to przeżywa na naszych lekcjach – z uśmiechem postrzega Alina Narkiewicz z Progimnazjum im. Jana Pawła II
– Cieszy to, że Ministerstwo Edukacji Narodowej i „Wspólnota Polska” wspiera nas, nauczycieli, pracujących w systemach oświatowych Litwy i Czech. Uważam, że takie spotkania są bardzo przydatne, gdyż nie tylko dzielimy się doświadczeniem, ale i łączymy się, rozwiązując wszelkie problemy dydaktyczne – podsumowuje Andżelika Dajlidko, wicedyrektor do spraw nauczania wczesnoszkolnego w Gimnazjum im. M. Balińskiego.
Słowem, jak zawsze czas minął bardzo szybko, a my wracałyśmy z Torunia jeszcze bardziej podbudowane i zmotywowane do pracy z naszymi uczniami, bogate o nowe doświadczenia i nowe przyjaźnie. Żegnając się z koleżankami z Czech, z wielką nadzieją mówiłyśmy sobie „Do widzenia”! Chciałoby się, aby ta bajka miała swoja kontynuację…
Danuta Szejnicka
