W miejscu dawnego polskiego prowizorycznego cmentarza wojennego w miasteczku San Vittore del Lazio w 70. rocznicę bitwy o Monte Cassino stanął pomnik poświęcony pamięci żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. Jego uroczyste odsłonięcie zaplanowano na listopad br.
W październiku 2011 roku podjęta została inicjatywa pamiętnienia prowizorycznegocmentarza żołnierzy 3. Dywizji Strzelców Karpackich i 2. Brygady Pancernej poległych w bitwie o Monte Cassino.
Formalny wniosek poparty został przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Byłych Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie "Karpatczycy", władze miasteczka San Vittore del Lazio oraz Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Na miejsce realizacji i wzniesienia pomnika upamiętniającego poległych żołnierzy polskich, lokalne władze włoskie oddały do pełnej dyspozycji placyk przy XV wiecznym kościółku Santa Maria del Soccorso (zwanym również San Sebastiano).
To właśnie tam, w latach 1944 – 1945, zlokalizowany był jeden z dwóch cmentarzy polowych dla poległych w bitwie o Monte Cassino żołnierzy generała Władysława Andersa.
Projekt upamiętnienia, na zamówienie Rady OPWiM wykonał inż. Janusz Gołąb. Prace przy realizacji budowy pomnika podjęła w lipcu br. polska firma i zostały one ukończone w trzy tygodnie.
Główny element projektu stanowi zabytkowy Krzyż wykonany przez żołnierzy plutonu warsztatowego w 1945 r. z korpusów łusek artyleryjskich.
Ten pamiątkowy Krzyż, pozostawiony został w miejscu prowizorycznego cmentarza 3. Dywizji Strzelców Karpackich, po przeniesieniu szczątek żołnierskich na nowo wzniesiony monumentalny Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino. Pierwotnie, blisko ośmiometrowej wysokości Krzyż ozdobiony był oplatającą korpus gałązką z liśćmi laurowymi, jednak ten element zachował się jedynie w szczątkowej formie przy splocie jego ramion.
Nowo wzniesiony polski pomnik w San Vittore del Lazio, wpisany jest w brukowany okrąg o średnicy czterech i pół metra z umieszczonym w centralnej części wizerunkiem Orła Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i zabytkowym Krzyżem osłoniętym murem z bloków piaskowca. Płaskorzeźbę Orła o wymiarach 124 cm na 90 cm wykonano z białego marmuru i oparto na cokole z miejscowych kamieni wapiennych.
Na obu ramionach muru z piaskowca umieszczono również dwie tablice z inskrypcjami w języku polskim i języku włoskim oraz z oznakami 3. Dywizji Strzelców Karpackich i 2. Brygady Pancernej.
Treść dwujęzycznej inskrypcji głosi:
PAMIĘCI BOHATERSKICH ŻOŁNIERZY 3 DYWIZJI STRZELCóW KARPACKICH ORAZ 2 BRYGADY PANCERNEJ 2 KORPUSU POLSKIEGO POLEGŁYCH W BITWIE O MONTE CASSINO ZA WOLNOŚĆ POLSKI I WŁOCH.
POCHOWANI W TYM MIEJSCU NA PROWIZORYCZNYM CMENTARZU, W 1945 ZOSTALI PRZENIESIENI NA POLSKI CMENTARZ WOJENNY NA MONTE CASSINO.
KRZYŻ WYKONANY PRZEZ ŻOŁNIERZY 2 KORPUSU POLSKIEGO W 1945.
UPAMIĘTNIENIE UFUNDOWANE PRZEZ RZECZPOSPOLITĄ POLSKĄ STARANIEM RADY OCHRONY PAMIECI WALK I MĘCZEŃSTWA DZIĘKI ŻYCZLIWOŚCI WŁADZ MIASTA SAN VITTORE DEL LAZIO.
MAJ 2014
Uroczysta inauguracja i odsłonięcie pomnika planowane jest w tydzień po Wszystkich Świętych 2014 roku, w obecności weteranów Dywizji Karpackiej oraz przedstawicieli władz polskich i włoskich.
Cześć Ich Pamięci!
Krzysztof Piotrowski, Nasz Świat
