17 grudnia 2019 roku w Domu Polonii im. profesora Andrzeja Stelmachowskiego w Warszawie odbyła się konferencja naukowa pt. "Polacy na Syberii od XIX do XXI w". Jej organizatorem było Centrum Wiedzy o Polonii Stowarzyszenia "Wspólnota Polska". Wśród licznych prelegentów, obok znanych naukowców zajmujących się tą tematyką, głos zabrali przedstawiciele młodego pokolenia badaczy.
W polskiej świadomości Syberia kojarzy się jako miejsce związane z martyrologią polskiego narodu w związku z licznymi zrywami niepodległościowymi, jakie podejmowali nasi przodkowie, aby zrzucić z siebie jarzmo niewoli. Mało jednak osób zdaje sobie sprawę, że Syberia stanowiła również miejsce dobrowolnego osadnictwa Polaków szukających tam szans na zrobienie kariery, majątku i stabilizację, co było praktycznie niemożliwe na ziemiach polskich zagarniętych przez Rosję.
Obrady otworzył Dariusz Piotr Bonisławski - prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska", który przedstawił zadania stojące przed Centrum oraz Stowarzyszeniem i ukazał dotychczas zrealizowane projekty badawcze i popularyzujące wiedzę o Polakach rozsianych na świecie. Po nim głos zabrał prof. dr. hab. Zbigniew Wójcik przewodniczący Komisji Badań nad Historią Syberii Komitetu Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk. W swoim przemówieniu ukazał ośrodki badawcze w Polsce, które pochylają się nad tematyką przewodnią konferencji, a dr Karolina Kondracka z PAN mówiła o polskich badaniach w Jakucji na przełomie XIX i XX w.
Wśród wyróżniających się referatów należy wspomnieć wystąpienie m.in. dr. hab. prof. uczelni Sergiusza Leończyka (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach), który przedstawił referat pt. "Dobrowolne osadnictwo Polaków na Syberię na przełomie XIX-XX w. Włościanie, robotnicy, kolejarze, inteligencja". Na uwagę zwróciły dwa wystąpienia dr. Eugeniusza Siemionowa, reprezentującego Wschodnio-Syberyjski Państwowy Instytut Kultury w Ułan Ude pt. "Miejsce katorgi na Zabajkalu w XIX wieku" oraz "Działalność gospodarcza polskich zesłańców na Zabajkalu w drugiej połowie XIX wieku". O losach zesłańców mówili także dr hab. Jolanta Załęczny, Krzysztof Zabierek i Paweł Kosieradzki.
W dalszych referatach poruszona została tematyka m.in. muzyki i folkloru polskiego na Syberii XIX-XXI w. (dr Artem Chernyshev - nauczyciel historii w XXXIX Liceum im. Lotnictwa Polskiego w Warszawie), kultury polskiej w Buriacji (Maria Iwanowa Honorowa Prezes Narodowo – Kulturalnej Autonomii Polaków "Nadzieja" w Ułan – Ude), losów oraz liczebności polskich oddziałów wojskowych na Syberii (prof. dr. hab. Adam Dobroński i dr Jan Wiśniewski).
Swoja obecnością konferencję zaszczycili: prezes Kongresu Polaków w Rosji Halina Subotowicz-Romanowa, prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Tadeusz A. Pilat, dr Ewa Szydłowska i Marek Zieliński z Referatu Wschodniego Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Marek Zieliński wygłosił niezwykle interesujący referat dotyczący polityki państwa polskiego wobec Polaków na Syberii.
Konferencja okazała się wspaniałym sposobem na ukazanie losów Polonii na terenie Syberii, z jednej strony czerpiąc z zasobów mało znanych historycznych kart naszej Ojczyzny związanych z Syberią, a z drugiej strony ukazując odradzające się po okresie komunizmu życie Polonii na Syberii. Wszystkich zainteresowanych tą tematyką zachęcam do zapoznania się z publikacją pokonferencyjną, która ukaże się w najbliższych tygodniach.
Przedsięwzięcie finansowane ze środków otrzymanych od Kancelarii Senatu
w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonia i Polakami za granicą.
