„Malujcie tak, by Polska zmartwychwstała” – tak, jak głosi anegdota, Jacek Malczewski strofował swoich uczniów, kiedy wychodził z konsultacji ich malarskich prac. Sam był twórcą zaangażowanym, jego obrazy przepełnione są romantyczną martyrologią i patriotycznymi ideałami. Mówił o sobie: „Gdybym nie był Polakiem, nie byłbym artystą”. 171 lat temu urodził się Jacek Malczewski.
W epoce Młodej Polski twórczość Jacka Malczewskiego zajmuje miejsce szczególne. Jego symboliczne malarstwo ogniskuje motywy i tematy charakterystyczne dla epoki przełomu XIX i XX wieku oraz zadziwia nieposkromioną inwencją w ich przetwarzaniu. Wielkimi, przewodnimi tematami jego sztuki były - wątek narodowy, zagadnienie sztuki i artysty oraz problemy eschatologiczne. W okresie niemal pięćdziesięciu lat twórczości rozbudowywał programowe motywy w cykle i serie, przydając do uznanych symboli własne, zmieniając ich wymowę kontekstem odmiennych kompozycji. Osią swej sztuki uczynił człowieka z jego odwiecznymi dylematami dotyczącymi tajemnicy istnienia - narodzin, życia i śmierci. O ludzkim losie opowiadał, posługując się ulubionymi przez symbolistów antynomiami miłości i śmierci, jak też metamorfoz natury. Istotną rolę w jego artystycznej wyobraźni odgrywała kobieta. Symbolizowała utraconą Ojczyznę-Polonię, przybierała fantastyczną postać chimery lub harpii osaczającej artystę, jak też posągowego wysłannika śmierci - Thanatosa - lub postać jego bardziej swojskiej odmiany - dorodnej dziewczyny z kosą.
Na ukształtowanie osobowości Malczewskiego miało zasadniczy wpływ wychowanie w klasycznej tradycji kultury łacińskiej, mocne zakorzenienie w historii własnego narodu oraz religijność wyniesiona z rodzinnego domu. Artysta swobodnie czerpał z bogatej ikonografii sztuki i kultury antycznej oraz chrześcijańskiej, włączając ich elementy do własnego symbolicznego języka. Równie chętnie odwoływał się do świata rodzimych baśni i legend, jak też do poezji polskich romantyków. W swych malarskich interpretacjach literackich i bajkowych motywów nigdy nie był dosłowny, traktując źródła jako impuls dla niepohamowanej gry wyobraźni. Świadomie mieszał fantastykę z rzeczywistością, co jest szczególnie uderzające w portretach. Umieszczając w rozbudowanych tłach symbole, dostarczał klucza do odczytania psychologicznych wizerunków swoich modeli. Fantastycznymi istotami z mitologii, ale jakby oswojonymi, zaludniał krajobrazy mające odniesienie do stron związanych z jego dzieciństwem bądź późniejszym życiem.
Oeuvre Malczewskiego ma wiele twarzy, podobnie jak sam artysta, który rejestrował zapamiętale swoje odbicie w setkach autoportretów, uciekając się również do kryptoautoportretów. Artysta chętnie zmienia kostium - występuje w stroju błazna, w więziennym płaszczu, w rycerskiej zbroi, ukazuje siebie pod postaciami Chrystusa, Tobiasza, Ezechiela, św. Franciszka czy też artysty-niewolnika sztuki. Fenomen sztuki Malczewskiego zasadza się również na kontraście realistycznej formy z symboliczną treścią. Jej wymowę wzmaga niemal rzeźbiarski modelunek postaci, sposób kadrowania czy struktura planów, jak i magiczny szyfr kolorów, opartych często na nieoczekiwanych dysonansach barwnych.
Zachęcamy do przeczytania biografii wielkiego artysty w dziale historia-kultura PAI
Jacek Malczewski w DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
PODZIEL SIĘ INFORMACJĄ
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
PARTNER MEDIALNY
KAMPANII SPOŁECZNEJ
"JEST NAS 60 MILIONÓW"
MATERIAŁY MULTIMEDIALNE - ZDJĘCIA, FILMY, NAGRANIA DŹWIĘKOWE - ZAMIESZCZANE SĄ W WERSJI ORYGINALNEJ, BEZ INGERENCJI REDAKCJI. JEDNOCZEŚNIE REDAKCJA ZASTRZEGA SOBIE PRAWO DO SKRACANIA TEKSTÓW, KOREKTY POD WZGLĘDEM POPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ ORAZ UZUPEŁNIEŃ, JEŻELI ZACHODZI TAKA POTRZEBA DLA LEPSZEGO ZROZUMIENIA TREŚCI.
This files is made available under the Creative Commons CC0 1.0 Universal Public Domain Dedication.
The person who associated a work with this deed has dedicated the work to the public domain by waiving all of his or her rights to the work worldwide under copyright law, including all related and neighboring rights, to the extent allowed by law.
ARCHIWUM