ORLE GNIAZDO

XIII ZLOT MŁODZIEŻY POLONIJNEJ „ORLE GNIAZDO”
POZNAŃ, 4-13 listopada 2023 r.

DZIEŃ ÓSMY - 11 LISTOPADA 2023
Święto Niepodległości

Uczestnicy Złotu na święcie Niepodległości w Gnieźnie

Czy może być coś bardziej wzniosłego dla Polaków przybyłych na Zlot Orle Gniazdo ze wszystkich stron świata, niż możliwość uczestniczenia w narodowym Święcie Niepodległości? A tak się w tym roku stało. Pobyt na zlocie zbiegł się z dniem 11 Listopada, który organizatorzy postanowili uczcić w Gnieźnie, pierwszej stolicy Polski i pierwszej metropolii kościelnej na naszych ziemiach.

Według legendarnego wywodu nazwa miasta pochodzi od słowa „gniazdo” oraz „gnieździć się” i związana jest z legendą powstania państwa polskiego o Lechu Czechu i Rusie spisanej po raz pierwszy po łącinie w Kronice Wielkopolskiej z przełomu XIII i XIV wieku.

Gdy zaś (Lech) ze swoim potomstwem wędrował przez rozległe lasy, gdzie teraz istnieje królestwo polskie, przybywszy wreszcie do pewnego uroczego miejsca, gdzie były bardzo żyzne pola, wielka obfitość ryb i dzikiego zwierza, tamże rozbił swe namioty. A pragnąc tam zbudować pierwsze mieszkanie, aby zapewnić schronienie sobie i swoim rzekł „Zbudujmy gniazdo”! Stąd i owa miejscowość aż do dzisiaj zwie się Gniezno, to jest „budowanie gniazda”

A skoro i my z Tego Gniazda (nawiązując do nazwy zlotu i pochodzenia) się wywodzimy, toteż w pierwszych krokach uczestnicy Zlotu udali się do Bazyliki prymasowskiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na Mszę świętą w intencji Ojczyzny, z okazji 105. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, której przewodził Prymas Polski Metropolita Gnieźnieński abp Wojciech Polak.

W homilii, nawiązując do wydarzeń z 1918 roku Prymas powtórzył za brytyjskim historykiem Normanem Daviesem, że „Polacy umiejętnie przeciwstawiali się skutkom ucisku i podziałów, przetrwali wstrząsy polityczne, a w najmroczniejszych czasach dokonywali odwrotu psychicznego do sfery wewnętrznego wygnania Bo naród polski słynie z tego, że wielokrotnie potrafi ochronić swoje najważniejsze cechy i kulturę w obliczu niesprzyjających okoliczności politycznych” dodając a Leopoldem Staffem, że okupiona taką ofiarą wolność „nie jest ulgą lecz trudem wielkości”.

Msza św. w katedrze gnieźnieńskiej zgromadziła duchowieństwo, parlamentarzystów, przedstawicieli władz samorządowych, służby mundurowe, harcerzy i oczywiście uczestników XIII Złotu Młodzieży Polonijnej „Orle Gniazdo”.

Po Mszy św. na Placu Prymasa Mikołaja Trąby przy katedrze gnieźnieńskiej odbyła się uroczystość patriotyczna. Prymas Wojciech Polak dowiedziawszy się od Agaty - reporterki i fotografa Polonijnej Agencji Informacyjnej (relacjonującej dla Państwa przebieg Orlego Gniazda), że w uroczystościach bierze udział młodzież polonijna z chęcią przystał na propozycję rozmowy i zrobienia wspólnego zdjęcia. To będzie cenna pamiątka z pobytu w ojczyźnie.

Z prymasowskim błogosławieństwem kontynuowaliśmy świętowanie. Przedstawiciele naszej młodzieży - Artur (Niemcy), Margarita (Mołdawia) oraz Eliza (Litwa) złożyli wiązankę pod pomnikiem Bolesława Chrobrego – centralnym miejscem obchodów, wspólnie zatańczyliśmy poloneza i dołączając do ogólnopolskiej akcji „Niepodległa do hymnu” odśpiewaliśmy uroczyście Mazurka Dąbrowskiego. Dumne „Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy…” niosło się szerokim echem po gnieźnieńskich zaułkach…

Dodać należy, że Szymon Drzewiecki z Wydziału Promocji, Kultury, Turystyki i Sportu Urzędu Miejskiego w Gnieźnie wręczył przedstawicielowi Zlotu upominek w postaci zdjęcia posągu Bolesława Chrobrego.

Również przed pomnikiem Chrobrego odbyła się również inscenizacja prezentująca przyjazd marszałka Józefa Piłsudskiego. W rolę Naczelnika Państwa wcielił się gnieźnieński aktor Bogdan Ferenc. Chór Dzwon zaprezentował natomiast zebranym patriotyczne pieśni.

Uzupełnieniem uroczystości był Gnieźnieński Bieg Niepodległości. Biegacze, ubrani w czerwono-białe koszulki, stanęli na starcie przy gnieźnieńskiej katedrze gotowi do pokonania trasy, która w symboliczny sposób oddaje hołd bohaterom narodowym. Atmosfera pełna ducha patriotyzmu sprawiła, że Gnieźnieński Bieg Niepodległości stał się nie tylko sportowym wyzwaniem, ale także wyjątkową manifestacją miłości do Ojczyzny.

Po dniu pełnym patriotycznych uniesień uczestnicy Orlego Gniazda powrócili do Poznania, w którym nie przebrzmiały jeszcze niepodległościowe uroczystości, aby wziąć udział w niezwykłych imieninach – Ulicy Świętego Marcina. A to oznacza kolejne atrakcje artystyczne i kulinarne, bo na święty Marcin wiadomo – każdy musi skosztować jedynego w swoim rodzaju rogala - świętomarcińskiego.

Rogale Marcińskie to tradycyjny wielkopolski przysmak w kształcie końskiej podkowy. Wypiekane są z ciasta półfrancuskiego, a wypełnione nadzieniem z mielonego białego maku oraz bakalii. Upieczone rogale po wyjęciu z pieca są obficie lukrowane i na sam koniec dekorowane orzechami. Kto raz zje – nigdy nie zapomni tego smaku.

Zdjęcia-relacja: © Agata Pawłowska - Polonijna Agencja Informacyjna

11 Listopada - święto Niepodległości

Odzyskiwanie przez Polskę niepodległości było procesem stopniowym. Wybór 11 listopada uzasadnić można zbiegiem wydarzeń w Polsce z zakończeniem I wojny światowej dzięki zawarciu rozejmu w Compiègne 11 listopada 1918, pieczętującego ostateczną klęskę Niemiec. Dzień wcześniej przybył do Warszawy Józef Piłsudski.

W tych dwóch dniach, 10 i 11 listopada 1918, naród polski uświadomił sobie w pełni odzyskanie niepodległości, a nastrój głębokiego wzruszenia i entuzjazmu ogarnął kraj. Jędrzej Moraczewski opisał to słowami:

Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony. Nie ma „ich”. Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic. Będzie dobrze. Wszystko będzie, bo jesteśmy wolni od pijawek, złodziei, rabusiów, od czapki z bączkiem, będziemy sami sobą rządzili. (...) Cztery pokolenia nadaremno na tę chwilę czekały, piąte doczekało. (...)

11 listopada 1918 r., Józef Piłsudski przejął z rąk Rady Regencyjnej władzę zwierzchnią nad polskim wojskiem oraz został mianowany jego naczelnym dowódcą. Tego samego dnia we francuskim Compiègne przedstawiciele stron uczestniczących w I wojnie światowej podpisali rozejm. Porażka państw centralnych stała się faktem. Wojska niemieckie zaczęły wycofywać się z okupowanych ziem Królestwa Polskiego. Na ulicach Warszawy i innych miast trwało rozbrajanie żołnierzy armii zaborczych. Polska po 123 latach odzyskiwała niepodległość. Chociaż proces ten trwał wiele dni, a jeszcze więcej czasu zajęło ostatecznie ukształtowanie granic nowo powstałego państwa, ze względu na te dwa doniosłe wydarzenia właśnie dzień 11 listopada uznano za datę symbolizującą powrót Polski do grona niepodległych państw.

Rocznica odzyskania niepodległości jest jedną z najważniejszych dat w polskim kalendarzu, a dla milionów Polaków okazją do manifestowania patriotyzmu, przywiązania do tradycji i dumy z polskiej historii. W całym kraju mieszkańcy dekorują tego dnia swoje domy i balkony biało-czerwonymi flagami, w południe śpiewają polski hymn.

Obchody święta w II RP początkowo miały charakter wojskowy. Świętem państwowym 11 listopada stał się w 1937 r. na mocy ustawy o Święcie Niepodległości: „Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny - jest uroczystym Świętem Niepodległości” – postanowił Sejm. W Polsce międzywojennej oficjalne uroczystości odbyły się tylko dwukrotnie.

W 1919 roku nie było sprzyjającej sytuacji by uczcić rocznicę odzyskania niepodległości, ponieważ trwały jeszcze wojny o granice Rzeczypospolitej. Pierwszy raz w pełni uroczyście upamiętniono odzyskanie niepodległości 14 listopada 1920. Tego dnia uhonorowano Józefa Piłsudskiego jako zwycięskiego Wodza Naczelnego w wojnie polsko-bolszewickiej wręczając mu buławę marszałkowską.

Po przewrocie majowym w 1926 obchody kolejnych rocznic były uroczystościami ściśle wojskowymi. W tym samym roku 8 listopada Józef Piłsudski jako prezes ministrów wydał okólnik ustanawiający ten dzień wolnym od pracy dla urzędników państwowych. Odtąd w tym dniu na placu Saskim w Warszawie Piłsudski dokonywał przeglądu pododdziałów, a następnie odbierał defiladę (po raz ostatni w 1934 roku). W 1928 roku plac Saski w stolicy nazwano placem marszałka Józefa Piłsudskiego, a cztery lata później Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ustanowił ten dzień wolnym od nauki. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 29 października 1930 ustanowiono odznaczenie państwowe Krzyż i Medal Niepodległości dla osób czynnie zasłużonych dla niepodległości Polski. 11 listopada 1932 odsłonięto Pomnik Lotnika w Warszawie. Rangę święta państwowego nadano Świętu Niepodległości dopiero ustawą z dn. 23 kwietnia 1937. Miało ono łączyć odzyskanie suwerenności państwowej z zakończeniem I wojny światowej oraz upamiętniać Józefa Piłsudskiego. Do czasu wybuchu II wojny światowej obchody państwowe odbyły się dwa razy: w 1937 i 1938; w 1937 uświetniono je odsłonięciem pomnika gen. Józefa Sowińskiego.

Podczas II wojny światowej możliwe były tylko konspiracyjne obchody, a za okazywanie przejawów pamięci o święcie groziły surowe kary ze strony niemieckiego okupanta. Pamięć o rocznicy odzyskania niepodległości ze świadomości społecznej usiłowały wymazać także władze komunistyczne. W1945 r. święto zostało zniesione przez udającą polski parlament Krajową Radę Narodową i zastąpione „Narodowym Świętem Odrodzenia Polski” wyznaczonym na 22 lipca.

Mimo zagrożenia represjami środowiska patriotyczne organizowały 11 listopada nielegalne uroczystości. Do historii przeszły obchody 60. rocznicy odzyskania niepodległości zorganizowane przez działaczy Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. 11 listopada 1978 r. w Warszawie dwutysięczny pochód przeszedł ulicami miasta przed Grób Nieznanego Żołnierza. Podobnie wyglądały obchody święta w kolejnym roku – tym razem ich organizatorów czekał proces i kary więzienia. Niebagatelne zasługi w dziele pielęgnowania pamięci o rocznicy odzyskania niepodległości ma także Kościół. W świątyniach w całej Polsce tego dnia sprawowano nabożeństwa w intencji Ojczyzny. W latach 80., po powstaniu NSZZ „Solidarność”, władze komunistyczne starały się tolerować niezależne obchody, nadal były one jednak nielegalne i nierzadko kończyły się starciami z milicją. Równocześnie rządzący usiłowali odzyskać zaufanie społeczeństwa, organizując oficjalne obchody rocznicowe.

Charakter święta państwowego 11 listopada odzyskał w 1989 r. Uchwalona jeszcze przez Sejm PRL ustawa ustanowiła ten dzień „uroczystym Narodowym Świętem Niepodległości”, wolnym od pracy. Jak napisano w preambule: „Dla upamiętnienia odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego oraz walk pokoleń Polaków o wolność i niepodległość”.

Gniezno - pierwsza stolica Polski

Już od I połowy X w. Gniezno stało się centralnym grodem plemiennego państwa Polan. W kształtującym się państwie polskim, zwanym też Państwem Gnieźnieńskim, jak poświadcza dokument oblacyjny z końca X w., Gniezno pełniło rolę ośrodka stołecznego, związanego z rodem Piastów. Miasto, zanim stało się główną rezydencją monarchy, było małą osadą. Jej początki sięgają przełomu VI i VII w. Osadnictwu sprzyjały nie tylko ukształtowanie terenu i obfitość wód, ale również położenie u zbiegu głównych traktów wiodących z Rusi, Moraw i Pomorza. Rozwojowi osady, położonej na wzniesieniu zwanym Wzgórzem Panieńskim, sprzyjała bliskość ośrodka politycznego i kulturalnego na Wzgórzu Lecha. Tutaj, jak poświadczają badania archeologiczne, pod koniec VIII w. powstał gród z siedzibą książęcą i podgrodzie, otoczone wałami drewniano-ziemnymi. Przypuszcza się, że Wzgórze Lecha było plemiennym ośrodkiem kultu pogańskiego, na co wskazywałyby odkryte w podziemiach obecnej katedry palenisko kultowe z ok. VII-VIII w. i nasyp kamienny pod kościołem św. Jerzego. Przypuszcza się, że pierwsza kamienna świątynia chrześcijańska powstała już w IX w. za panowania Lestka. Mieszko I - pierwszy historycznie poświadczony władca Polski, powołał do życia państwo o znacznym zasięgu terytorialnym i umocnił je politycznie poprzez chrystianizację. Akt chrztu odbył się prawdopodobnie w Gnieźnie, w Wielką Sobotę w 966 r. Gniezno stało się stolicą młodego państwa, było ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Gród stał się jednocześnie ośrodkiem nowej wiary, która znajdowała zewnętrzny wyraz w monumentalnych budowlach.

WIĘCEJ O GNIEŹNIE

CEL ZLOTU

Integracja młodych rodaków, pogłębianie wiedzy o kraju pochodzenia swoich przodków, przygotowanie młodzieży do działania na rzecz ruchu polonijnego, wymiana doświadczeń pomiędzy rówieśnikami z różnych krajów, przełamywanie stereotypów i uprzedzeń, kształtowanie postaw patriotycznych oraz aktywny wypoczynek!

ZLOT TO

• wielka rodzina polonijna i poczucie przynależności do narodu polskiego, wpływa uświadamiająco na młodzież, że jest cząstką polonii,
• miejsce do zgłębiania historii i kultury polski,
• ważne wydarzenie w życiu młodzieży polonijnej, a młodzież uczestnicząca w zlocie po raz kolejny stanowi o ciągłości grupy zlotowej.

ZLOT „Orle Gniazdo”

• motywuje do nauki języka polskiego, do poszukiwań swoich przodków,
• integruje osoby z różnych środowisk polonijnych i krajów, sprzyja nawiązywaniu nowych i podtrzymaniu dawnych kontaktów,
• inspiruje młodzież do działania, staje się impulsem, by zacząć udzielać się na rzecz lokalnego społeczeństwa polonijnego,
• poszerza posiadane umiejętności i uczy nowych (warsztaty tematyczne),
• zachęca do dzielenia się swoimi osiągnięciami, do prezentacji swoich talentów,
• bywa, że zmienia ludzi (dosłownie i bez przesady).

Produkcja © Polonijna Agencja Informacyjna