ORLE GNIAZDO

XIII ZLOT MŁODZIEŻY POLONIJNEJ „ORLE GNIAZDO”
POZNAŃ, 4-13 listopada 2023 r.

DZIEŃ CZWARTY - 7 LISTOPADA 2023

Warsztaty

Początek czwartego dnia Orlego Gniazda, podobnie jak i poprzedniego, to warsztaty tematyczne prowadzone pod kierunkiem instruktorów w następujących grupach warsztatowych:

1. Dziennikarskiej – prowadząca Aleksandra Włodarczyk, redaktor Radia Poznań,
2. Muzycznej – prowadząca Aleksandra Grzelak, absolwentka Akademii Muzycznej w Poznaniu.
3. Plastycznej – prowadząca Małgorzata Brzozowska-Nowak, artysta plastyk, grafik, absolwentka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu,
4. Polonistycznej - prowadząca Patrycja Krasowska, lektor języka polskiego jako obcego, absolwentka Filologii Polskiej UAM w Poznaniu.
5. Tanecznej – prowadząca Roma Jakubowska, pedagog, choreograf, absolwentka Uniwersytetu SWPS w Warszawie, instruktor tańca.
6. Teatralnej – prowadzący Grzegorz Chołuj, aktor, pedagog, absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.
7. Skutecznej komunikacji - prowadząca Agnieszka Kaczmarczyk, Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA

Wykorzystując słoneczną pogodę i wysoką jak na listopad temperaturę, wtorkowe przedpołudnie uczestnicy warsztatów plastycznych prowadzonych przez Małgorzatę Brzozowską-Nowak spędzili w ogrodzie Domu Rekolekcyjnego Towarzystwa Chrystusowego w Poznaniu. Była to dla nich doskonała okazja do doskonalenia umiejętności malowania w plenerze z wykorzystaniem suchych pasteli i węgla.

Zdjęcia: © Agata Pawłowska - Polonijna Agencja Informacyjna

Zwiedzanie poznańskiego Starego Miasta

Wczesnym popołudniem młodzież uczestnicząca w Zlocie wraz z opiekunami i lokalnymi przewodnikami wyruszyła na wycieczkę do poznańskiego Starego Miasta, czyli obszaru miasta lokacyjnego o średniowiecznym rozplanowaniu, z centralnie usytuowanym Starym Rynkiem.

Poza zabytkowymi kamienicami i renesansowym ratuszem, uczestnicy mogli podziwiać widok miasta rozciągający się z wieży na Zamku Przemysła, wnętrze barokowego kościoła farny (Bazylika Kolegiacka Matki Bożej Nieustającej Pomocy, św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Biskupa) i poznać "Top 10" w Muzeum Narodowym.

Wycieczkę zakończyła wizyta w jedynym w Polsce (i być może na świecie...) muzeum poświęconym w całości ziemniakowi - Muzeum Pyry. Poza poznaniem wielu ciekawych faktów o jakże zwyczajnym warzywie, młodzież wzięła udział w "warsztatach pyrowych" przygotowując do pieczenia, własnoręcznie przyprawione ziemniaki.

Zdjęcia: © Agata Pawłowska - Polonijna Agencja Informacyjna

Dosłownie kilka kroków od miejsca zakwaterowania (na Ostrowie Tumskim) położone jest poznańskie Stare Miasto. Wyznaczała je niegdyś linia murów miejskich i co warto wiedzieć od lokacji miasta Poznania w 1253 do początku budowy przez władze pruskie nowego centrum na zachód od Starego Rynku na początku XIX wieku, granice grodu były praktycznie niezmienne. Choć najczęściej kojarzone ze słynnymi koziołkami, skrywa znacznie więcej atrakcji

Poznański Ratusz i jego otoczenie

Renesansowy ratusz, którego historia sięga początków XIV wieku, stanowi centralny punkt Starego Rynku. To prawdziwy symbol Poznania i jego najważniejszych zabytek. Obecnie we wnętrzach ratusza znajduje się Muzeum Historii Miasta Poznania, które jest częścią Muzeum Narodowego w Poznaniu. Z kolei z ratuszowej wieży każdego dnia w południe odgrywany jest hejnał Poznania, a obok zegara pojawiają się dwa słynne trykające się koziołki.

Przed ratuszem znajduje się pręgierz. To ośmioboczna, późnogotycka kolumna, która dawniej służyła do wykonywania chłosty, piętnowania i wymierzania innych kar za różne przewinienia. Pręgierz był wykorzystywany do połowy XIX wieku, kiedy to jego stosowanie zostało zniesione przez pruskie władze.

Dawna waga miejska ulokowana jest na tyłach ratusza. Pierwszy budynek wzniesiono wkrótce po lokacji miasta, obecny renesansowy gmach powstał w połowie XX wieku. Pierwotnie był on siedzibą ważnika, czyli urzędnika pilnującego wagi skarbowej.

Odwach

Odwach to dawny miejski arsenał. Pierwotny, drewniany budynek wzniesiono w XVIII wieku, by jeszcze w tym samym stuleciu zastąpić go nowym, utrzymanym w stylu klasycystycznym. Budynek został poważnie uszkodzony podczas walka w 1945 roku, ale odbudowano go już kilka lat po wojnie. Obecnie w Odwachu mieści się siedziba Muzeum Powstania Wielkopolskiego.

Domki budnicze

Domki budnicze to wąskie kamieniczki, pochodzące z pierwszej połowy XVI wieku, które przykuwają wzrok kolorowymi fasadami. W podcieniach domków od wieków odbywa się handel. Dawniej sprzedawano tu ryby, świece, pochodnie czy sól, a dziś handluje się tu pamiątkami.

Studzienka Bamberki

W małej uliczce między ratuszem a budynkiem wagi znajduje się Studzienka Bamberki zwieńczona figurą dziewczyny w charakterystycznym stroju bamberskim, niosąca dzbany używane w winiarstwie. Posąg nawiązuje do dużej grupy osadników z niemieckiego Bambergu, którzy w XVIII wieku przybyli w okolice Poznania i zasiedlili okoliczne wsie.

Pałac Działyńskich

Wszystkie pierzeje Starego Rynku są zabudowane kamienicami, które reprezentują różne style architektoniczne. Kamienicą, na którą warto zwrócić szczególną uwagę jest Pałac Działyńskich, znajdujący się na posesji o numerze 78 przy Starym Rynku. Pałac Działyńskich powstał w drugiej połowie XVIII wieku i wyróżnia się piękną, barokową elewacją zwieńczoną figurą pelikana – symbol ofiarności i poświęcenia.

Pałac Mielżyńskich

Przy północnej pierzei, na posesji numer 91 przy Starym Rynku, znajduje się Pałac Mielżyńskich. Skromna fasada klasycystycznego budynku przykuwa uwagę prostymi pilastrami, wysuniętym gzymsem i wysoką attyką zwieńczoną herbem, który podtrzymują dwa lwy. W okresie wojen napoleońskich swoją kwaterę mieli w nim Jan Henryk Dąbrowski oraz Józef Wybicki.

Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza

W kamienicy przy Starym Rynku 84, mieszczącej się na rogu ulicy Zamkowej, znajduje się Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, stanowiące oddział Biblioteki Raczyńskich. Muzeum zostało otwarte w 1978 roku, a jego zbiory tworzą między innymi korespondencja pisarza, rękopisy, zdjęcia, medale czy pierwsze wydania niektórych dzieł. Wśród najcenniejszych eksponatów wymienia się odlew maski pośmiertnej i dłoni pisarza.

Muzeum Instrumentów Muzycznych

Wyróżniającym się punktem na mapie poznańskiego rynku jest także Muzeum Instrumentów Muzycznych. To jedyne tego rodzaju miejsce w Polsce i trzecie pod względem wielkości w Europie. Muzeum, będące oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu, mieści się w trzech kamienicach przy Starym Rynku pod numerami 45, 46 i 47.

Dom Polonii Stowarzyszenia "Wspólnota Polska"

Dom Polonii w Poznaniu usytuowany przy Starym Runku nr 51 w zabytkowej, późnogotyckiej kamienicy z XV wieku to jednocześnie siedziba Wielkopolskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Parter i piwnicę Domu Polonii, w której zachowały się stare fundamenty i późnogotyckie sklepienie, zajmuje pub „Columbus”. Na pierwszym piętrze znajdują się sala kameralna i sala konferencyjna z fortepianem, w których odbywają się kursy, spotkania polonijne i koncerty. Drugie piętro zajmuje biuro Oddziału. Na trzecim piętrze, na poddaszu, znajdują się dwa dwuosobowe, kameralne i stylowo urządzone pokoje gościnne.

Historia kamienicy wiąże się z osobą najsłynniejszego z właścicieli domów przy poznańskim rynku Filippo Buonaccorsim zwanym Kallimachem. Ten wybitny włoski humanista, nauczyciel i doradca króla Jana Olbrachta, otrzymał w 1496 roku w zamian za królewskie należności kamienicę oznaczoną później numerem 51. Prawdopodobnie jednak nigdy jej nawet nie oglądał, skoro w ciągu kilku tygodni została z jego upoważnienia sprzedana. Włochami byli także poprzedni właściciele, Paweł i Stefan de Promontorio, którzy należeli do pierwszej grupy wielkich włoskich kupców osiadłych w Poznaniu.

Nie sposób opowiedzieć o wszystkich miejscach, które zobaczyła w czasie wycieczki młodzież uczestnicząca w Orlim Gnieździe, dlatego proponujemy relację fotograficzną. Może rozpoznacie Państwo jakieś charakterystyczne dla poznańskiej starówki miejsca?

Prelekcja dr Izabeli Wyszowskiej:
„Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873), wielki podróżnik i odkrywca w roku jubileuszowym”

Popołudniu uczestnicy Zlotu mogli wysłuchać prelekcji wygłoszonej przez dr Izabelę Wyszowską, Prezes Wielkopolskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, o Pawle Edmundzie Strzeleckim. Uważany za jednego z najwybitniejszych polskich podróżników, pierwszego Polaka, o którym wiadomo, że z własnej inicjatywy okrążył świat w celach naukowych.

Zdjęcia: © Agata Pawłowska - Polonijna Agencja Informacyjna

PODRÓŻE STRZELECKIEGO

W latach 1834–1843 wędrował, między innymi, po obu Amerykach, Oceanii i Australii, prowadząc badania geologiczne na zlecenie miejscowych władz. Wsławił się również działalnością dobroczynną.

Otrzymawszy pieniądze od rodzeństwa – prawdopodobnie ze spadku po rodzicach – Strzelecki zaczął podróżować po Europie Zachodniej. We Włoszech spotkał Franciszka Sapiehę, który ujęty osobowością młodego Polaka udzielił mu pełnomocnictwa na zarządzanie majątkiem ziemskim Bychowiec pod Mohylewem. Strzelecki administrował nim przez cztery lata, do śmierci Sapiehy w 1829 roku. Zaoszczędzone w tym czasie pieniądze z tego okresu, a także część zapisanych mu przez magnata w testamencie, przeznaczył na dalsze podróże i edukację.

Pod koniec 1829 roku ponownie udał się do Europy Zachodniej, prawdopodobnie już na zawsze opuściwszy ziemie polskie. Od 1831 roku mieszkał w Anglii, gdzie ukończył dwuletnie studia geologiczne. W czerwcu 1834 roku, w Liverpoolu wsiadł na statek, rozpoczynając podróż dookoła świata. W następnym miesiącu dotarł do Nowego Jorku.

Podczas pierwszego pobytu w Stanach Zjednoczonych Strzelecki przeprowadzał, między innymi, badania geologiczne i mineralogiczne pasm górskich w Appalachach oraz agrochemiczne na terenie farm w Wirginii, Marylandzie i stanie Nowy Jork. Przebywał też nad wodospadem Niagara, skąd na kilka miesięcy wyruszył do brytyjskich kolonii: Górnej i Dolnej Kanady. Na terytorium tej pierwszej, w okolicach jeziora Ontario, odkrył w 1835 roku pokłady miedzi, które zaczęto eksploatować dziesięć lat później. Następnie przez Nowy Jork udał się na Kubę. Wiadomo, że później przebywał Meksyku, skąd powrócił do Stanów Zjednoczonych, gdzie tym razem przedmiotem jego badań były farmy w Illinois i Ohio, a także pustynia nad Wielkim Jeziorem Słonym w Utah. Na przełomie lat 1835 i 1836 skierował się do Ameryki Południowej.

W styczniu 1836 roku Strzelecki dotarł do Rio de Janeiro, gdzie w porcie miał okazję oglądać zatrzymany przez Brytyjczyków statek z przewożonymi w zatrważających warunkach niewolnikami. Wydarzenie to wstrząsnęło Polakiem, który przemyślenia na temat transatlantyckiego handlu ludźmi zawarł w swoim niezachowanym dzienniku, a następnie w wydanej po powrocie do Anglii książce. W Brazylii spędził łącznie pół roku, zajmując się, między innymi, badaniami meteorologicznymi, geologicznymi, etnograficznymi i archeologicznymi. Odbył liczący około 5 tysięcy kilometrów rejs po rzekach Rio Grande, Parana i La Plata. Z Brazylii przez Urugwaj dotarł w sierpniu 1836 roku do Buenos Aires. Pod koniec 1836 roku Strzelecki dotarł do Chile, gdzie kontynuował badania z zakresu górnictwa, agrochemii, etnografii i meteorologii. We wrześniu 1837 roku na statku Cleopatra przepłynął wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Łacińskiej: Peru, Ekwadoru, Kostaryki, Salwadoru i Meksyku.W lipcu 1838 roku Strzelecki opuścił ostatecznie Amerykę. Popłynął na zachód i między innymi przez Markizy, wyspy Sandwich (obecnie Hawaje; tam jako jeden z pierwszych dokonał naukowego opisu wulkanu Kilauea) oraz Tahiti dotarł na Nową Zelandię. W trakcie trzymiesięcznego pobytu w tej brytyjskiej kolonii miał przeprowadzić pierwsze w historii Wyspy Północnej badania geologiczne. Następnie udał się do Australii, która stanowiła najważniejszy etap w jego podróży dookoła świata.

Podczas pierwszej wyprawy w głąb lądu, w październiku 1839 roku, odnalazł w okolicy Bathurst złoto. Chociaż nie był najprawdopodobniej pierwszym, to nic nie wiedział o poszukiwaniach poprzedników. W trakcie swojej drugiej wyprawy Strzelecki zdobył 15 lutego 1840 roku najwyższy szczyt kontynentalnej Australii (2228 metrów n.p.m.) i nazwał go Górą Kościuszki. Napisał wówczas: „Szczególny wygląd tego wierzchołka uderzył mnie tak silnie przez swe podobieństwo do kopca w Krakowie, usypanego na grobie bohatera narodowego Kościuszki, że choć w cudzym kraju, na cudzej ziemi, ale wśród ludu ceniącego wolność i jej obrońców, nie mogłem powstrzymać się od tego, żeby nie nadać górze nazwy Mount Kościuszko”

Od lipca 1840 roku do września 1842 roku polski podróżnik przebywał głównie na Ziemi van Diemena (obecnie Tasmania). Odkrył tam i opisał pokłady węgla, miedzi i złotonośnego kwarcu. Następnie przez Sydney udał się do Port Stephens w pobliżu Newcastle, skąd wyruszył na swoją trzecią australijską wyprawę, tym razem na północ. Badał wówczas geologię dolin rzek Hunter i Karuah. W kwietniu 1843 roku powrócił do Sydney, skąd z powodu pogarszającego się zdrowia wypłynął do Europy. Między innymi przez Timor, Bali, Kanton i Singapur dotarł do Suezu. Odwiedziwszy następnie Maltę, Algier i Francję, przybył do Londynu, kończąc podróż dookoła świata w październiku 1843 roku.

Po powrocie Strzelecki osiadł w Anglii. W 1845 roku przyjął obywatelstwo brytyjskie i wydał wspominaną wcześniej książkę zawierającą, między innymi, wyniki jego australijskich i tasmańskich badań, zatytułowaną Physical Description of New South Wales and Van Diemen’s Land (po polsku ukazała się jako Nowa Południowa Walia, w 1958 roku), a także pierwszą tak dokładną mapę geologiczną omawianych obszarów. Dzieło to przyniosło Strzeleckiemu uznanie środowisk naukowych, w tym samego Karola Darwina. Polak otrzymał też za nie w 1846 roku złoty medal od Królewskiego Towarzystwa Geograficznego.

W 1853 roku został członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie i jako pierwszy Polak Królewskiego Towarzystwa Geograficznego, tuż po wojnie krymskiej, w 1856 roku uczestniczył jako wysłannik Brytyjczyków w tajnej, przynajmniej kilkumiesięcznej misji na Krym. Nie jest znana rola, jaką wówczas odegrał.

W 1860 roku Strzelecki otrzymał honorowy doktorat z prawa cywilnego na Uniwersytecie w Oksfordzie, a dziewięć lat później Order Świętego Michała i Świętego Jerzego oraz szlachecki tytuł sir od królowej Wiktorii.

Strzelecki zmarł 6 października 1873 roku w swoim londyńskim domu. Początkowo spoczywał na anglikańskim cmentarzu Kensal Green. W 1997 roku szczątki podróżnika ekshumowano i przewieziono do Poznania, gdzie złożono w krypcie zasłużonych na Wzgórzu Świętego Wojciecha.

Strzelecki doczekał się wielu form upamiętnienia. Na jego cześć nazwano, między innymi, Góry Strzeleckiego w Australii Południowo-Wschodniej, niewysokie pasmo, którego najwyższy szczyt liczy 740 metrów). Ponadto wystawiono mu jedenastometrowy pomnik opodal Góry Kościuszki, w Jindabyne, w Nowej Południowej Walii. Monument powstał z inicjatywy Polsko-Australijskiego Towarzystwa Kulturalnego w Sydney. Wykonał go w całości w Polsce Jerzy Sobociński, a odsłonięcie nastąpiło w 1988 roku. Na samej Górze Kościuszki umieszczono tablicę informującą o zdobyciu jej i nazwaniu przez polskiego podróżnika. Dwa dużo mniejsze pomniki ku czci geologa znajdują się także w Poznaniu. Z kolei w 2015 roku, w Dublinie umieszczono tablicę upamiętniającą humanitarną pomoc niesioną Irlandczykom w okresie wielkiego głodu. Ufundowali ją mieszkańcy Poznania przy wsparciu Towarzystwa Irlandzko-Polskiego, Fundacji Kultury Irlandzkiej oraz Rady Miasta Dublina.

Wieczór Narodowy.
Prezentacje krajów zamieszkania uczestników zlotu.

Armenia, Białoruś, Brazylia, Czechy, Francja, Japonia, Kazachstan, Litwa, Łotwa, Mołdawia, Niemcy, Szwecja, Ukraina, Węgry i Wielka Brytania... dla wielu z nas, to tylko miejsca na mapie, ale tam właśnie mieszkają uczestnicy Orlego Gniazda. Któż więc lepiej niż oni, mogliby opowiedzieć o tych krajach, a jeżeli dodamy, że nie tylko dzięki opowieściom i prezentacjom mogliśmy poznać najciekawsze zakątki czy regionalne atrakcje, ale też posmakować przywiezionych z daleka specjałów, to czego chcieć więcej? chyba tylko zachęceni tym wieczorem odwiedzić naszych przyjaciół w ich domach. Może, kiedyś...

Zdjęcia: © Agata Pawłowska - Polonijna Agencja Informacyjna

CEL ZLOTU

Integracja młodych rodaków, pogłębianie wiedzy o kraju pochodzenia swoich przodków, przygotowanie młodzieży do działania na rzecz ruchu polonijnego, wymiana doświadczeń pomiędzy rówieśnikami z różnych krajów, przełamywanie stereotypów i uprzedzeń, kształtowanie postaw patriotycznych oraz aktywny wypoczynek!

ZLOT TO

• wielka rodzina polonijna i poczucie przynależności do narodu polskiego, wpływa uświadamiająco na młodzież, że jest cząstką polonii,
• miejsce do zgłębiania historii i kultury polski,
• ważne wydarzenie w życiu młodzieży polonijnej, a młodzież uczestnicząca w zlocie po raz kolejny stanowi o ciągłości grupy zlotowej.

ZLOT „Orle Gniazdo”

• motywuje do nauki języka polskiego, do poszukiwań swoich przodków,
• integruje osoby z różnych środowisk polonijnych i krajów, sprzyja nawiązywaniu nowych i podtrzymaniu dawnych kontaktów,
• inspiruje młodzież do działania, staje się impulsem, by zacząć udzielać się na rzecz lokalnego społeczeństwa polonijnego,
• poszerza posiadane umiejętności i uczy nowych (warsztaty tematyczne),
• zachęca do dzielenia się swoimi osiągnięciami, do prezentacji swoich talentów,
• bywa, że zmienia ludzi (dosłownie i bez przesady).

Produkcja © Polonijna Agencja Informacyjna