W okresie II wojny światowej Wojsko Polskie stanowiło czwartą siłę aliancką (po armiach ZSSR, USA i Wielkiej Brytanii). W1945 r. liczyło około 600 000 żołnierzy. Jedynie Polacy (prócz, rzecz jasna, Niemców) uczestniczyli w II wojnie światowej w Europie od pierwszego do ostatniego dnia jej trwania (1 września 1939-8 maja 1945).
W wyniku tej wojny Polska poniosła olbrzymie straty, zarówno ludzkie, jak i materialne. Większość z nich była skutkiem zbrodniczej działalności okupantów, zaś w znacznie mniejszym stopniu - bezpośrednich działań wojennych.
Według ogłoszonego w 1947 r. Sprawozdania w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939-1945 w wyniku wojny zginęło 6 028 000 obywateli Rzeczpospolitej. Tylko 644 000 z nich utraciło życie wskutek bezpośrednich działań wojennych (z tego straty wojska sięgnęły 123 000 żołnierzy - w rzeczywistości wyniosły ponad 160 000), pozostali w konsekwencji terroru okupanta.
Na każdy 1000 mieszkańców Polska straciła 220 osób, podczas gdy np. Holandia 22, Francja 15, zaś Belgia 10. Tylko straty ludności Warszawy (około 800 000) przewyższały łączne straty ludności Wielkiej Brytanii i USA w tej wojnie.
W następstwie wojny ponad 590 000 polskich obywateli uległo trwałemu kalectwu, gwałtownie zwiększyła się liczba chorych np. na gruźlicę (o 1 140 000 osób więcej w porównaniu z 1939 r.), co miało duży wpływ na możliwości rozwoju kraju po 1945 r.
Olbrzymie były także szkody materialne. Wyniosły one 38% stanu z 1939 r. M.in. zniszczeniu uległo 162 000 budynków mieszkalnych w miastach, ponad 353 000 zagród wiejskich oraz 14 000 fabryk. Zniszczono lub zrabowano 43% dóbr kulturalnych kraju. Uległa zagładzie większość muzeów, teatrów i bibliotek.
Straty służby zdrowia wyniosły 55 % przedwojennego stanu posiadania, zaś gospodarki rolnej ponad 50%. Zniszczono 38% linii kolejowych oraz 46 % długości mostów. Olbrzymie straty poniosły różne gałęzie przemysłu, np. chemiczny 64,5%, poligraficzny 64,3%, elektrotechniczny 59,7%, odzieżowy 55,4%, spożywczy 53,1% czy metalowy 48%.
Łączne straty w wyniku agresji Niemiec i okupacji w świetle powyższego sprawozdania wyniosły 258,4 mld złotych przedwojennych (ówczesnych 50 mld $). Jak się wydaje, nie były to wyliczenia ścisłe.
Współcześnie (2004 r.) specjalny zespół ekspertów powołany przez prezydenta Warszawy oszacował wojenne straty miasta na ponad 45 mld $. Z tego kwotę 26 mld stanowią koszty związane ze zniszczeniem przez Niemców budynków mieszkalnych.
Realne straty stolicy Polski są znacznie większe. Do powyższego szacunku nie włączono bowiem mienia należącego przed 1939 r. do skarbu państwa, obliczeniami objęto też jedynie część szkód, jakie ponieśli mieszkańcy Warszawy. Wynika to z faktu, że powojenne straty wkrótce po 1945 r. zgłosiło jedynie około 300 000 osób (na 1 300 000 mieszkających tu w 1939 r.).
Przykład ten ukazuje ogrom strat poniesionych przez państwo i społeczeństwo polskie w okresie II wojny światowej.
W konsekwencji wojny wielu obywateli Rzeczpospolitej nie powróciło w 1945 r. do rządzonego przez komunistów kraju. Zamieszkali oni w różnych częściach świata i tam przyczyniali się do rozwoju gospodarczego czy kulturalnego swoich nowych krajów zamieszkania. Taką osobą stał się np. laureat Nagrody Nobla, syn generała Wojska Polskiego, prof. Andrzej Schally.
W wyniku wojny ludność Polski zmniejszyła się z około 35 mln (1939) do około 24 mln (1945). Również Polska utraciła połowę swojego terytorium na rzecz ZSSR. Jego utraty nie zdołały zrekompensować przyznane przez wielkie mocarstwa (USA, ZSSR, Wielką Brytanię) w Poczdamie części Niemiec. Terytorium Rzeczpospolitej zmniejszyło się z około 389 000 km2 (w 1939 r.) do około 312 000 (obecnie).
Mimo, iż Polska należała do grupy państw sprzymierzonych przez cały okres wojny, nie można jej zaliczyć do grona zwycięzców. W 1939 r. przywódcy III Rzeszy i ZSSR podpisali traktakt likwidujący państwowość polską, a jednak w 1945 r. dzięki wysiłkowi swoich żołnierzy i nieugiętej postawie społeczeństwa, Polska zdołała utrzymać byt państwowy. Wkonsekwencji wojny i stosunku do Rzeczpospolitej władz USA i Wielkiej Brytanii, utraciła suwerenność polityczną. Stała się częścią obozu państw komunistycznych. To przyczyniło się do spowolnienia rozwoju gospodarczego kraju, odczuwanego po dziś dzień.
Czyn zbrojny żołnierza polskiego na frontach II wojny światowej na trwałe wpisał się w historię Europy i świata. Żołnierze postępowali zgodnie z dewizą swych przodków, walczących za waszą wolność i naszą. Choć niejednokrotnie osamotnieni w walce (wrzesień 1939, Powstanie Warszawskie 1944), dzięki swojemu patriotyzmowi i okazanemu męstwu pozostawili kolejnym pokoleniom wzór postępowania zawarty w słowach Honor i Ojczyzna. Dzięki temu ich dzieci i wnuki mogły w 1989 r. urzeczywistnić wizję Polski jako kraju suwerennego i demokratycznego.
Dziesięciolecia, jakie upłynęły od zakończenia II wojny światowej sprawiły, że współcześnie w wielu krajach jawi się fałszywy obraz Polski i Polaków w tym okresie. Coraz częściej pojawiają się stwierdzenia, iż to Rzeczpospolita napadła w 1939 r. na Niemcy, że Polacy są winni eksterminacji Żydów, a w ogóle to Wojsko Polskie walczyło u boku Niemiec z aliantami. W ten sposób nasz kraj, będący ofiarą agresywnej polityki sąsiadów (Niemiec i ZSSR), staje się w oczach innych agresorem.
Jest to dla nas, Polaków, bolesne zjawisko. Wszak żyją jeszcze, choć już niezbyt liczni, świadkowie wspólnych wysiłków żołnierskich Polaków i Brytyjczyków czy Amerykanów. Także uratowani przez Polaków Żydzi starają się dać świadectwo prawdzie czasów II wojny światowej. W różnych krajach Europy pozostały oznaki wdzięczności ich mieszkańców dla polskich żołnierzy. Są to pomniki, tablice pamiątkowe i - przede wszystkim - żołnierskie cmentarze.
Wojsko Polskie na Wschodzie | Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie | Razem | |
---|---|---|---|
Żołnierze | ok. 395 000 | ok. 195 000 | ok. 590 000 |
Samoloty w linii | ok. 450 | ok. 300 | ok. 750 |
Wozy bojowe | ok. 800 | ok. 3 100 | ok. 3 900 |
Ustanowiony w 60. rocznicę zakończenia II wojny światowej, w celu uhonorowania osób szczególnie zasłużonych w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość Polski podczas wojny i po jej zakończeniu. Medal nadaje kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.