Polska w obronie wolności

Sukcesy polskich lotników podczas bitwy o Anglię miały duży wpływ na rozwój Polskich Sił Powietrznych. Już 28 sierpniu 1940 r. przystąpiono do formowania kolejnego dywizjonu myśliwskiego - 306. Gotowość bojową osiągnął 4 listopada.
Wkolejnych latach wojny tworzono dalsze jednostki - ogółem sformowano 15 dywizjonów różnego przeznaczenia (myśliwskie, bombowe itp.). W 1941 r. polskie lotnictwo myśliwskie stanowiło 1/8 całego takiego lotnictwa RAF. W związku z jego rozrostem liczebnym utworzono trzy polskie skrzydła myśliwskie.
W ciągu wojny polscy lotnicy uczestniczyli we wszystkich większych operacjach sprzymierzonych.

Już w 1940 r., zgodnie z koncepcją brytyjskiego marsz. Artura Harrisa, lotnictwo bombowe RAF rozpoczęło strategiczną ofensywę przeciwko Niemcom. Uderzenia dużych grup bombowców, liczących często ponad 1000 maszyn, skierowano na obiekty przemysłowe i miasta przeciwnika. W tych nalotach uczestniczyły też polskie dywizjony. Po raz pierwszy Polacy wzięli udział w nalocie na Niemcy 23 marca 1941r.

19 sierpniu 1942 r. miało miejsce próbne lądowanie żołnierzy alianckich w Dieppe. Operację te osłaniało z powietrza ponad 50 dywizjonów myśliwskich, wśród których 5 było polskich. W tej akcji nasi piloci strącili 15 samolotów Luftwaffe, co stanowiło 18% wszystkich maszyn straconych wówczas przez Niemców.

Wobec zmniejszenia aktywności Luftwaffe na zachodnim teatrze działań podjęto decyzję o utworzeniu Polish Fighting Team w Afryce (dowódca mjr pil. Stanisław Skalski). Od 17 marca 1943 r. walczył on w składzie 145 dywizjonu myśliwskiego RAF, biorącego udział we wspieraniu działań brytyjskiej 8 Armii. Polska formacja istniała tylko do 8 maja, ale w tym czasie jej piloci strącili 25 samolotów, tracąc jednego lotnika.

Również w lotniczych zmaganiach o Atlantyk (1942-1945) wzięły udział 304 dywizjon bombowy i 307 dywizjon myśliwców nocnych. W trakcie walk m.in. zatopiono na pewno 2 niemieckie łodzie podwodne, a 5 dalszych uszkodzono.

W końcu 1943 r. doszło do reorganizacji sił RAF. Utworzono 2 Lotnicze Siły Taktyczne, w skład których weszły 302, 306, 308, 315 i 317 dywizjony myśliwskie. Tworzyły one m.in. 131 Polskie Skrzydło Myśliwskie, zaś wspólnie ze 129 dywizjonem myśliwskim RAF - 133 Polskie Skrzydło Myśliwskie.

Pozostałe polskie jednostki myśliwskie weszły w skład Lotnictwa Obrony Wielkiej Brytanii. Przypadło mu w udziale m.in. zwalczanie bomb latających V-1. Czyniły to również dywizjony 133 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego.

Podczas lądowania wojsk alianckich w Normandii (czerwiec 1944) oba polskie skrzydła myśliwskie osłaniały działania jednostek inwazyjnych. Wobec przesuwania się linii frontu na zachód w 1945 r. przebazowały się one z terenu Wielkiej Brytanii na kontynent. Ostatnim poległym lotnikiem polskim był por. Lesław Szczerbiński z 317 dywizjonu myśliwskiego, który 4 maja 1945 r. zatopił niemiecki statek; sam zginął od eksplozji bomby.

Polskie lotnictwo uczestniczyło także w misjach do Polski. Zrzucano zaopatrzenie wojskowe oraz skoczków. Akcja ta trwała od początku 1941 do końca 1944 r. Szczególnie duże rozmiary przybrała w okresie Powstania Warszawskiego.

W ciągu całej kampanii w zachodniej Europie (1940-1945) polscy lotnicy m.in. strącili 778 11/12 samolotów wroga oraz 190 1/2 bomb V-1, zrzucili ponad 13 000 ton bomb i 1500 ton min. Poległo 1995 lotników.

Warto przypomnieć, że Polacy walczyli także w brytyjskich i amerykańskich jednostkach lotniczych. Ostatnim poległym pilotem w RAF był kpt. Maciej Drecki (23 września 1943), zaś w szeregach USAAF poległ kpt. Zbigniew Janicki (12 czerwca 1944). Szczególne uznanie w armii USA uzyskali ppłk Witold Urbanowicz i kpt. Bolesław Gładych. Ten pierwszy walczył z Japończykami na terenie Chin, niszcząc 4 maszyny wroga.

Lotnictwo w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie 1940-1945

Polskie siły lotnicze wWielkiej Brytanii i działające na innych obszarach działań (Afryka, Włochy, zachodnia Europa) składały się z 4 dywizjonów bombowych, 8 dywizjonów myśliwskich, 2 myśliwsko-rozpoznawczych, 1 samolotów artylerii, przejściowo (wiosna 1943 r.) istniał Polish Fighting Team w Afryce. Tworzono także formacje lotnictwa transportowego, balonowego czy też służb.

Wysiłek militarny polskiego lotnictwa w tym okresie kształtował się w sposób następujący:

- zrzucono na cele nieprzyjaciela 13 208 ton bomb i 1508 ton min,
- zatopiono na pewno 2 okręty podwodne,
- zrzucono 1577 ton materiałów wojennych i 693 skoczków spadochronowych,
- wykonano 1355 lotów specjalnych,
- zestrzelono 778 i 1/2 samolotów na pewno, 207 i 1/2 prawdopodobnie, 293 uszkodzono, strącono 190 i 1/2 pocisków V-1,
- zniszczono na ziemi 16 samolotów na pewno, 2 prawdopodobnie, 15 uszkodzono,
- zginęło lub zmarło 1995 lotników (w tym 7 Czechów i Słowaków, 4 Żydów i 2 Amerykanów).

Najwięcej zwycięstw powietrznych odnieśli:

- mjr Stanisław Skalski - 18 i 11/12,
- ppłk Witold Urbanowicz - 17,
- ppor. Jozef Frantisek - 17,
- kpt. Eugeniusz Horbaczewski - 16 i 1/2,
- kpt. Bolesław Gładych - 14,
- mjr Jan Zumbach - 12 i 1/3,
- mjr Marian Pisarek - 12.

Polscy piloci uzyskali m.in. alianckie odznaczenia:

- amerykańskie - Gwiazda Srebrna - 1, Gwiazda Brązowa - 2,
- brytyjskie - order Łaźni 2 kl. - 2, Imperium Brytyjskiego 3 kl. - 8,
- francuskie - Krzyż Wojenny z palmą - 4, z gwiazdą złotą - 1,
- holenderskie - Oranie-Nassau 2 kl. - 1, 3 kl. - 2,
- włoskie - Krzyż Wojenny za Męstwo - 1.