Polska w obronie wolności

W obronie Zachodniej Europy 1940
Udział Polaków w kampanii norweskiej

Agresja niemiecka na Danię i Norwegię (9 kwietnia 1940) spowodowała, iż jeszcze tego samego dnia aliancka Najwyższa Rada Wojenna podjęła decyzję o udzieleniu pomocy walczącej armii norweskiej, początkowo na morzu, a potem i na lądzie. W operacji tej wzięły udział jednostki polskie. Jeszcze 8 kwietnia okręt podwodny ORP "Orzeł" zatopił w pobliżu Kristiansund nieprzyjacielski transportowiec "Rio de Janeiro", wiozący do Norwegii niemieckie oddziały inwazyjne.

Wkrótce potem na wody Norwegii wpłynęły polskie niszczyciele ORP "Błyskawica", ORP "Burza" i ORP "Grom". W ciągu następnych dni zwalczały one stanowiska artylerii przeciwnika, jego zgrupowania wojsk, broniły się przed atakującymi maszynami Luftwaffe. 4 maja we fiordzie Rombakken niemieckie lotnictwo zatopiło ORP "Grom" kmdr. ppor. Aleksandra Hulewicza. W trakcie działań został też uszkodzony ORP "Błyskawica". 10 maja oba polskie niszczyciele, wspólnie z brytyjskim niszczycielem "Grafton", opuściły wody Norwegii.


W tym czasie rozpoczęły się działania lądowe alianckiego korpusu ekspedycyjnego. W jego składzie walczyła Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich gen. Zygmunta Bohusza-Szyszki.

Brygada, powołana do istnienia 9 lutego 1940 r., pierwotnie miała wziąć udział w obronie Finlandii przed Sowietami, do czego jednak nie doszło. Ostatecznie 24 kwietnia jej pododdziały wyruszyły drogą morską z Brestu do norweskiego portu w Harstad.

Po wyokrętowaniu początkowo Polacy dozorowali wybrzeże, osłaniali powierzone im rejony przed desantem wroga, prowadzili działalność patrolową. Jako pierwszy w walce wziął udział II baon, uczestnicząc we francusko-norweskim natarciu na Bjerkvik (12-13 maja). 16 maja brygada zluzowała oddziały francusko-brytyjskie na półwyspie Ankenes. Wdniach 27-28 maja wzięła udział w bitwie o Narwik, zdobywając Nybork i Ankenes i w ten sposób wspierając atak aliancki na samo miasto. Wskutek uderzenia niemiecka 3 Dywizja Strzelców Górskich została zmuszona do odwrotu.


Wobec niekorzystnie rozwijającej się dla sprzymierzonych sytuacji militarnej we Francji zapadła decyzja o ewakuacji korpusu ekspedycyjnego (dowódca gen. Marie Bethouart). Polacy do 8 czerwca osłaniali załadunek oddziałów alianckich na okręty i jako jedni z ostatnich opuścili Norwegię, odpływając do Francji.

Wdziałaniach w Norwegii były też zaangażowane statki Polskiej Marynarki Handlowej: "Batory", "Chrobry", "Sobieski". Zbombardowany przez samoloty Luftwaffe transportowiec "Chrobry" zatonął w nocy z 14 na 15 maja w rejonie Bodö.

Za męstwo okazane w walce król Norwegii Haakon VII nadał Polakom kilka wysokich odznaczeń, a wszystkim uczestnikom kampanii honorową odznakę w postaci sznura w barwach narodowych.



Polacy w kampanii norweskiej


W działaniach alianckich w Norwegii (IV-VI 1940) uczestniczyły polskie siły lądowe i morskie.

Były to:

- Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich (4778 żołnierzy, wyposażonych m.in.: w 25 działek ppanc. i 30 moździerzy),
- 3 niszczyciele,
- 1 okręt podwodny,
- 3 transportowce.


W następstwie walk Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich miała:

- 79 zabitych,
- 138 rannych i 7 zaginionych.


Polska Marynarka Wojenna straciła:

- 1 niszczyciel, poległo 59 marynarzy.


Polska Marynarka Handlowa straciła:

- 1 transportowiec, zginęło 12 marynarzy.


W uznaniu zasług król Norwegii Haakon VII nadał żołnierzom polskim prawo do noszenia sznura naramiennego w norweskich kolorach narodowych, z węzłem i złotym lewkiem.




Generał Zygmunt Piotr Bohusz-Szyszko

Generał Zygmunt Piotr Bohusz-Szyszko (1893-1982)

W okresie I wojny światowej służył w armii rosyjskiej, a później w Legionach Polskich.
Od 1918 r. w Wojsku Polskim.
Podczas kampanii 1939 r. dowodził dywizją piechoty.
Od I do VII 1940 r. dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Później sprawował funkcję szefa sztabu Polskich Sił Zbrojnych w ZSSR, po czym był zastępcą dowódcy i dowódcą 2 Korpusu Polskiego w czasie kampanii włoskiej.
W 1945 r. otrzymał stopień gen. dyw. Po wojnie zamieszkał w Londynie, pracował przy renowacji zabytków.
Zmarł 20 VI 1982 r. w Londynie.
Był odznaczony orderem Virtuti Militari 4 i 5 kl.