W oświatowych środowiskach polonijnych bardzo dużo mówi się o konieczności wprowadzania podręczników przystosowanych do realiów, w jakich żyją polonijni uczniowie. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” wraz z Polską Macierzą Szkolną w Irlandii uwzględniło potrzeby tej grupy uczniów, tworząc pakiet edukacyjny „Emi i Maks w polskiej szkole”, co było możliwe dzięki wsparciu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
Pakiet materiałów „Emi i Maks w polskiej szkole” składa się z podręcznika, ćwiczeń (podzielonych na trzy części) oraz przewodnika dla nauczyciela. Publikacja jest kierowana do uczniów klas początkujących, którzy poznają język i kulturę polską podczas zajęć prowadzonych w polskiej szkole w Irlandii oraz ich nauczycieli i rodziców.
Jej pierwszym celem jest pomoc w opanowaniu artykulacji polskich głosek i sylab, w wykształceniu słuchu fonemowego, poznaniu polskiego alfabetu, a także w nauce dzielenia wyrazu na sylaby, co stanowi etapy zdobywania przez uczniów umiejętności czytania w języku polskim.
Drugi cel to wprowadzenie uczniów w świat polskiej kultury. W materiale dla ucznia znajdują się wyłącznie ćwiczenia, dlatego szczególną rolą nauczyciela lub rodzica jest przeczytanie osobie uczącej się poleceń, które znajdują się w dodatkowym materiale zamieszczonym na niniejszej stronie.
Na szczególną uwagę zasługuje koncepcja kolejności wprowadzania poszczególnych głosek. Uczniowie, rozpoczynając naukę w polskiej szkole, znają już alfabet oraz brzmienie poszczególnych liter w języku angielskim. Kiedy zapisują słowa w języku polskim, robią to za pomocą narzędzia, które nie jest im obce, co skutkuje popełnianiem typowych dla uczniów dwujęzycznych pomyłek (np. zapis cot zamiat kot, yem zamiast jem). Kolejną trudność stanowi dla nich rozróżnienie i artykulacja polskich głosek. Z tego względu autorki położyły nacisk na rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej, słuchowej oraz rozwijanie słuchu fonemowego.
W pierwszej kolejności uczniowie poznają litery, które tworzą łatwe do przeczytania sylaby i pozwalają budować uczniom proste wyrazy. Na wewnętrznej stronie okładek podręcznika oraz ćwiczeń zamieszczony został jest zestaw samogłosek w formie umożliwiającej gry i zabawy paluszkowe. Zachęca się nauczycieli do częstego powracania do nich i utrwalania poprawnej wymowy poprzez tworzenie sylab z kolejno wprowadzanymi spółgłoskami. Litery, których opanowanie nie stanowi szczególnej trudności zostały wprowadzane w parach. Na głoski problematyczne z perspektywy dwujęzyczności przeznaczono oddzielne lekcje.
Przeznaczona jest na wprowadzenie danej litery. Na tym etapie lekcji uczniowie najpierw poznają kształt litery, by następnie poprzez liczne ćwiczenia i zabawy rozpoznawać brzmienie oraz utrwalać poprawne wypowiadanie głoski w sylabach, wyrazach i zdaniach. Ćwiczenia zawarte w podręczniku, zeszycie ćwiczeń oraz wskazówkach prowadzą do tego, by uczeń potrafił zapisać daną literę i czytał teksty, w których się ona znajduje. Poziom trudności ćwiczeń wzrasta wraz z liczbą poznanych liter.
Aby ułatwić uczniom naukę czytania po polsku, teksty pierwszych siedemnastu lekcji podzielono na sylaby. W podręczniku na marginesie tej części jednostki lekcyjnej, która poświęcona jest wprowadzeniu danej litery (parzyste strony podręcznika), znajduje się polski alfabet. Wyróżniono w nim literę prezentowaną podczas lekcji oraz litery, które zostały wprowadzone wcześniej. Dzięki temu nauczycielowi łatwiej będzie utrwalić materiał, a uczniowie będą mogli kontrolować swoje postępy w nauce.
Ćwiczenia zawarte w materiałach charakteryzuje następujący układ: uczeń poznaje kształt litery, następnie słyszy daną głoskę, wypowiada ją, pisze i czyta samodzielnie tekst, który jest zwieńczeniem tej części lekcji. Podręcznik napisany został przez nauczycielki ze szkół polonijnych z Irlandii, których doświadczenie i wiedza na temat dzieci tam żyjących sprawiają, że książka jest dostosowana do ich potrzeb.
Zaproponowana kolejność liter została wielokrotnie przedyskutowana i wydaje się najlepsza dla dzieci, które znajomość czytania w szkole polonijnej ─ w dużej części ─ doskonalą, a nie budują od początku. Dzieje się tak, ponieważ zaczynają uczyć się czytania w szkołach irlandzkich, zanim rozpoczynają edukację w szkołach polskich. Nauczanie czytania w języku polskim jest wtedy łatwiejsze, mimo że dźwięki odpowiadające zapisanej literze różnią się w obu używanych przez dzieci językach.
Zawarta na nieparzystej stronie, poświęcona jest komponentowi kulturowemu. Odnosi się ona do wydarzenia, o którym przypomina elektroniczna kartka z kalendarza. To do niego odwołują się tytułowi bohaterowie podręcznika ─ Emi i Maks, prowadząc dialog, którego celem jest zachęcenie uczniów do dyskusji oraz skupienie uwagi na wybranych zagadnieniach kulturowych.
Materiał do kulturowy w zeszycie ćwiczeń został oznaczony grafiką przedstawiającą tytułowych bohaterów. W tej części, obok ważnych dla Polski dni, takich jak: rocznica odzyskania niepodległości, Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, Wszystkich Świętych, uwzględniono święta obchodzone w Europie i na całym świecie, np. Boże Narodzenie, Dzień Unii Europejskiej czy Międzynarodowy Dzień Ziemi.
Wydarzenia z kalendarza zostały przypisane poszczególnym tygodniom pór roku, co umożliwi nauczycielom i uczniom swobodne korzystanie z materiałów. Tym sposobem materiał został podzielony na trzydzieści cztery jednostki lekcyjne, co odpowiada dniom nauki w polskiej szkole. Szczególnie ważna w tej części jest rola nauczyciela, który nie tylko odgrywa rolę przewodnika po polskiej kulturze, lecz także jest mentorem zachęcającym uczniów do odkrywania bogactwa płynącego z wielojęzyczności i wielokulturowości, poszukiwania podobieństw oraz różnic między kulturą polską i irlandzką, a tym samym wspierającym uczniów w kształtowaniu poczucia tożsamości.
Komplet materiałów składa się z podręcznika, zeszytu ćwiczeń oraz przewodnika dla nauczyciela. Z uwagi na to, że celem publikacji jest nauka czytania, autorki zrezygnowały z wprowadzenia poleceń do podręcznika i zeszytu ćwiczeń. Dzięki temu materiał jest przejrzysty i pozbawiony tekstów, które mogłyby być dla uczniów niezrozumiałe, przez co ich motywacja do nauki mogłaby się obniżyć. Pozwoli to uczniom skoncentrować uwagę tylko na tym aspekcie, który jest istotny w przyswajaniu materiału. Jak już wspomniano wcześniej polecenia albo opisy wykonania ćwiczeń zostały zamieszczone we wskazówkach, które należy pobrać ze strony: http://wspolnotapolska.org.pl/emimaks. W opisie przebiegu lekcji zastosowano dwa rodzaje poleceń – opisowe, czyli takie, w których zaprezentowana została czynność (w tym przypadku nauczyciel zapoznaje się z poleceniem i przekazuje je uczniom w uproszczonej wersji), oraz mające charakter zwrotów bezpośrednich wyróżnionych pogrubioną czcionką (w tej sytuacji wystarczy, że nauczyciel przeczyta podane polecenie). Wskazówki zawierają jeszcze załącznik – są to materiały, które należy powielić (mają charakter kart pracy) albo przygotować do wykorzystania na lekcji (np. kwadraty do pocięcia, puzzle). Na samym końcu opisu przebiegu lekcji znajduje się tzw. kącik inspiracji. Jest to zbiór propozycji, które w znaczący sposób wzbogacą lekcję, czyniąc ją jeszcze bardziej atrakcyjną – są to sugestie dotyczące wiersze, piosenki, filmów itp.
Autorki pragną podkreślić, że wskazówki dotyczące przebiegu lekcji są tylko propozycją jej przeprowadzenia. Przede wszystkim do nauczyciela, który zna predyspozycje i upodobania uczniów, należy decyzja, w jakiej kolejności wprowadzi ćwiczenia, gry i zabawy oraz z których ćwiczeń skorzysta. Jeśli zatem nauczyciel uzna, że zbiór wyrazów zaproponowanych do użycia w ćwiczeniach wprowadzających lub w materiałach do gier i zabaw (zamieszczony w załącznikach) jest zbyt obszerny, powinien wybrać z niego tylko te elementy, które uzna za wystarczające.
Projekt współfinansowany w ramach sprawowania opieki
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą.
OPROGRAMOWANIE PROJEKTU I PATRONAT MEDIALNY
POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Użytkownikowi portalu przysługuje prawo pobierania oraz drukowania stron lub ich fragmentów pod warunkiem nienaruszania praw autorskich. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części treści podręczników w celach komercyjnych oraz poprzez włączanie ich do serwisów WWW w jakiejkolwiek postaci, poza wyjątkami określonymi w powszechnie obowiązujących przepisach prawa takich jak dozwolony użytek w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631, t.jedn. z późn. zm.).