Kadrę WiN mieli tworzyć głównie niezdekonspirowani byli żołnierze AK. W zamyśle głównymi celami organizacji miało być gromadzenie informacji o sytuacji społeczno-politycznej w kraju, a także prowadzenie wśród społeczeństwa propagandy niepodległościowej. Przywódcy WiN nie podzielali rozpowszechnionego wówczas w społeczeństwie przekonania o rychłym wybuchu kolejnej wojny światowej między Związkiem Sowieckim a Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią, dlatego też jedyną nadzieję na zachowanie niepodległości Polski upatrywali w wygranej ugrupowań niekomunistycznych w zbliżających się wyborach parlamentarnych. J. Rzepecki i jego współpracownicy byli przeciwni kontynuowaniu oporu zbrojnego przez poakowskie oddziały partyzanckie i podejmowali systematyczne wysiłki w celu ich rozwiązania. Zabiegi te nie zawsze spotykały się ze zrozumieniem ze strony lokalnych dowódców, którzy niechętnie podporządkowywali się nowym wytycznym.
W efekcie na znacznych terenach byłej Polski lubelskiej (zwłaszcza na Lubelszczyźnie i Białostocczyźnie) Zrzeszenie zachowało swój wojskowy, akowski charakter, prowadząc, niekiedy zakrojone na szeroką skalę, działania zbrojne przeciwko lokalnym instytucjom władzy komunistycznej.
Działalnością Zrzeszenia kierował Zarząd Główny z prezesem na czele. Pierwszym prezesem WiN został Jan Rzepecki, po jego aresztowaniu (5 listopada 1945 r.) funkcję tę pełnili kolejno: płk Jan Szczurek-Cergowski (do 23 listopada 1945 r.), płk Franciszek Niepokólczycki (do 22 października 1946 r.), ppłk Wincenty Kwieciński (do 5 stycznia 1947 r.) oraz ppłk Łukasz Ciepliński (do 27 listopada 1947 r.).
Struktura terytorialna WiN oparta była na trzech obszarach: Obszar Południowy, Centralny i Zachodni – te z kolei dzieliły się na Okręgi. Zarządom Okręgów podlegały struktury powiatowe (tzw. Rady), którym z kolei miały być podporządkowane organizacje gminne zwane Kołami. Szczeblem pośrednim między Radą a Okręgiem był Rejon obejmujący z reguły obszar kilku powiatów. Na niektórych terenach (np. na Lubelszczyźnie) nazewnictwo przyjęte przez władze WiN nie było stosowane, a lokalni dowódcy nadal wykorzystywali nomenklaturę akowską (Okręg, Inspektorat, Obwód, Placówka).
Od połowy 1946 r. Zrzeszenie WiN posiadało także swoje przedstawicielstwo na Zachodzie w postaci kierowanej przez Józefa Maciołka Delegatury Zagranicznej WiN.
Zrzeszenie zakończyło działalność na przełomie 1947 r. i 1948 r. w wyniku aresztowania przez UB członków tzw. IV Zarządu Głównego WiN z ppłk Łukaszem Cieplińskim na czele.
Zimą i wiosną 1948 r. w miejsce autentycznej organizacji konspiracyjnej „bezpieka” utworzyła strukturę prowokacyjną zwaną potocznie V Komendą WiN. Głównymi celami tej prowokacji miało być kontrolowanie aktywności środowisk niepodległościowych w kraju oraz działalności Delegatury Zagranicznej WiN. Operacja ta, nosząca kryptonim „Cezary”, została zakończona w grudniu 1952 r. „ujawnieniem się” członków V Komendy WiN.
Oddział por. Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, pow. Lubartów, wiosna 1946 r.
REALIZACJA PROJEKTU
PROJEKT FINANSOWANY PRZEZ MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
PATRONAT MEDIALNY - POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
OPRACOWANIE MERYTORYCZNE I GRAFICZNE PORTALU - © POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA
Kopiowanie całości lub części zabronione. Materiał chroniony prawem autorskim.
25598
