Historię można poznawać dzięki lekturze książek, ale najlepiej zbliżyć się do miejsc, w których się rozgrywała. Taką okazję będzie miała młodzież polskiego pochodzenia z ponad 10 krajów, która w najbliższy weekend weźmie udział w rajdzie „Śladami żołnierzy Łupaszki”, organizowanym w ramach projektu "Żołnierze Niezłomni – nasza historia", realizowanego przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” we współpracy z Stowarzyszeniem Grupy Rekonstrukcji Historycznej Gryf (Koszalin), Oddziałem Pomorskim Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Instytutu Pamięci Narodowej.
Młode osoby polskiego pochodzenia, skupione wokół Klubów Studenta Polonijnego Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu będą miały okazję dowiedzieć na temat losów Żołnierzy Niezłomnych zbrojnie sprzeciwiających się narzuceniu Polsce komunistycznego reżimu po II wojnie światowej. Posłuchać o losie ich rówieśników, którzy podjęli nierówną walkę z okupantami - najpierw niemieckim a potem sowieckim w imieniu którego niestety często występowali również rodacy na służbie obcej ideologii zniewalającej powojenną Polskę. To nadal nie do końca zapisana karta polskich dziejów. Wiele jest jeszcze do odkrycia, zrozumienia, przeżycia.
Projekt w którym biorą udział zakłada szereg przedsięwzięć edukacyjnych studyjnych oraz plenerowych, w miejscach walki i pobytu żołnierzy niezłomnych na Podhalu, Pomorzu, Mazowszu i Podlasiu.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Obrony Narodowej.
Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, mjr. Wojska Polskiego, dowódca 5 Brygady Wileńskiej AK, jeden z najwybitniejszych dowódców partyzanckich polskiego podziemia niepodległościowego, ur. 12 III 1910 r. w Stryju (woj. stanisławowskie). Przed wojną służył w 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich w Wilnie, gdzie uzyskał dwa pierwsze awanse oficerskie. W połowie 1936 r. objął stanowisko dowódcy 2 szwadronu.
Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 r. Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Po trzech nieudanych próbach dotarcia na Węgry w listopadzie 1939 r. powrócił do Wilna. Od początku 1940 r. uczestniczył w działalności konspiracyjnej w tym mieście, najpierw w Kołach Pułkowych, z którymi wszedł w skład AK. W sierpniu 1943 r. na mocy rozkazu ppłk. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka” został wyznaczony na stanowisko dowódcy oddziału partyzanckiego AK ppor. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”. Dotarł w rejon jego bazy nad jeziorem Narocz już po rozbrojeniu tej jednostki przez sowiecką partyzancką brygadę Fiodora Markowa (Sowieci zamordowali wówczas „Kmicica” i około 80 jego podkomendnych).
Z niedobitków oddziału „Kmicica” zorganizował nowy oddział partyzancki, od listopada 1943 r. noszący nazwę 5 Brygady Wileńskiej (zwano ją też Brygadą Śmierci). Na jej czele wykonał kilkadziesiąt udanych akcji przeciw niemieckim siłom okupacyjnym i kolaboranckim oddziałom litewskim, a także wrogo nastawionej partyzantce sowieckiej. W kwietniu 1944 r. podczas pobytu w Wilnie został aresztowany, zdołał jednak wydostać się z rąk Niemców i dołączyć do 5 Brygady. Za zgodą komendanta Okręgu Wileńskiego nie wziął udziału w operacji „Ostra Brama”, ale rozpoczął marsz na zachód.
W końcu lipca został otoczony przez wojska sowieckie i był zmuszony rozwiązać brygadę. Przedarł się na Białostocczyznę, gdzie kontynuował działalność niepodległościową w warunkach nowej, komunistycznej okupacji. Dowodzone przez niego oddziały operowały na rozległych terenach od nowej wschodniej granicy po Pomorze Zachodnie. Z działającego jesienią 1944 r. niedużego oddziałku kadrowego w 1945 r. odbudował brygadę do stanu 300 żołnierzy. Cechowała go niezwykła konsekwencja w walce o niepodległość naszego kraju.
W kwietniu 1946 r. ponownie wyruszył w pole na czele odtworzonej na Pomorzu 5 Brygady Wileńskiej (3 kadrowe szwadrony w sile około 70 ludzi). Od marca 1947 r. przeszedł do konspiracji. Został aresztowany przez UB 30 VI 1948 r. i 2 XI 1950 r. skazany przez WSR w Warszawie na 18-krotną karę śmierci.
Podczas śledztwa zachował godną postawę, biorąc na siebie pełną odpowiedzialność za działania podlegających mu oddziałów. Zamordowano go w więzieniu mokotowskim 8 II 1951 r. Jego zwłoki odnalezione zostały przez zespół prof. Krzysztofa Szwagrzyka w 2013 r. w bezimiennym dole w kwaterze „Ł” i uroczyście pochowane 24 IV 2016 r. na Warszawskich Powązkach.
